In a Better World
Oscar voor wraak
Susanne Bier speelt in In a Better World opnieuw met geëngageerd melodrama, al was ze weleens beter op dreef.
Het is niet duidelijk of ze als trilogie bedoeld zijn, maar de nieuwste en in Denemarken zeer succesvolle film van Susanne Bier vertoont onmiskenbare overeenkomsten met haar heftige familiedrama’s Brothers (2004) en After the Wedding (2006). Ook in In a Better World gebruikt ze melodramatische elementen om de opgeworpen morele kwesties uit te vergroten en sterker neer te zetten. Een andere overeenkomst tussen de drie films — allen naar een scenario van Anders Thomas Jensen — is dat een van de hoofdpersonen ver buiten de deur iets meemaakt dat zijn weerslag heeft op de verhoudingen thuis.
In dit geval is het Afrika. Terwijl de vader van de tienjarige Elias als chirurg in een vluchtelingenkamp heldendaden verricht, worstelt zijn verbitterde moeder met haar mislukte huwelijk en wordt hij op school dagelijks gepest. Thuis houdt hij zijn mond, want kinderen en volwassenen zijn hier bijna net zo ver van elkaar verwijderd als Denemarken van Afrika.
Op school krijgt Elias hulp uit onverwachte hoek. Zijn nieuwe klasgenoot Christian, die weer heel andere redenen heeft om volwassenen te mijden, leert hem dat je van je af moet slaan, want zo gaat dat op school. Het werkt, ook al moet er bloed bij vloeien en wordt na een overrompelende opeenvolging van toevallige en onvermijdelijke gebeurtenissen de dreiging van een fatale afloop steeds groter. Zelfs een gestoorde telefoonverbinding — let op de symboliek — kan ingrijpende gevolgen hebben.
Maalstroom
De Deense titel Hævnen betekent ‘wraak’, en wraak blijkt iets zeer verleidelijks. Ook Elias’ idealistische vader zal thuis en in Afrika geconfronteerd worden met vernederingen en geweld waar hij slechts een stamelend antwoord op heeft. Wraak is overigens niet de enige factor die hier het leven dreigt te ontwrichten. Bier en Jensen hebben het ook over de dood, die voor een kind onbegrijpelijk is, over leugens en schijnheiligheid en tenslotte over verzoening, die maakt dat we verder kunnen. Opnieuw gesteund door voortreffelijke acteurs zet Bier een betrekkelijk harde, kale en conventionele film neer. Om dan af en toe de maalstroom even stop te zetten en in te zoomen op een intens moment waarop bezinning daagt.
Toch krijg je gaandeweg het gevoel dat de thema’s en de bedoelingen deze keer nadrukkelijker zichtbaar zijn dan in Biers voorgaande films. Rechtlijnig is dit leerstuk niet, maar wel schematisch. De manier waarop het grote geweld in Afrika naast het meer alledaagse geweld in Denemarken wordt geplaatst, maakt een geforceerde indruk. Dat geldt ook voor de nogal brave wending die ons ten slotte duidelijk moet maken dat hoop en menselijkheid geen verloren zaken zijn. Hoe terecht die boodschap ook is, dit komt dicht in de buurt van melodrama oude stijl. In a Better World is niet de sterkste film van Bier, al kreeg ze er dit jaar wel mooi een Oscar voor.
