Hobbyhorse Revolution

In Finland is het berijden van stokpaardjes een rage onder tienermeisjes. De documentaire Hobbyhorse Revolution van Selma Vilhunen belicht het succes van een bloedserieuze fantasiewereld.

Het begint als ouderwets kinderspel: huppel met een stokpaardje tussen je benen door het bos en je bent paard en ruiter inéén, hop hop in galop, het paard doet precies wat je wilt.
In Finland ging een groepje tienermeisjes verder: zij gaven hun paardjes namen, tuigden ze op, dichtten ze karakters toe en onderwierpen ze aan steeds gecompliceerder dressuurtrainingen.
Alisa, Aisku en Elsa behoren tot de vroege adepten van deze wonderlijke hobby, die inmiddels door tienduizenden meisjes wordt beoefend. Regisseur Selma Vilhunen volgt en interviewt het drietal in de documentaire Hobbyhorse Revolution en kiest daarbij onverbloemd voor hun perspectief; hun leefwereld vormt de begrenzing van de film. Op de paardjes na is er weinig nieuws onder de tienerzon: wie door kleding of gedrag of gewoon stomme pech afwijkt, wordt gepest op school en trekt zich liever thuis terug. In plaats van boy bands of echte huisdieren vormen de stokpaardjes voor Alisa, Aisku en Elsa een bron van troost, liefde en energie. Bovendien vinden ze er vriendinnen mee: mede dankzij de YouTube-filmpjes van Alisa ontstaat er een nationaal sociaal netwerk, compleet met trainingskampen en wedstrijden.
Aisku is van de drie hoofdpersonen de meest interessante, omdat ze zo’n veelkantig en weerbarstig karakter heeft. In het dagelijks leven is ze een typische lastige tiener, verscholen achter een zonnebril, vergroeid met haar mobiel, altijd te laat. In het stokpaardjes-universum zien we een ander mens: doelgericht, gedisciplineerd, streng maar rechtvaardig in de begeleiding van rijdsters van lager niveau. Gaandeweg neemt ze meer verantwoordelijkheid voor haar pupillen, leert ze verder denken dan zichzelf — voor Aisku is het een zegen dat haar hobby uit de schaduw komt en in sociale systemen verankerd raakt. Ze oefent er voor het volwassen leven, je ziet haar groeien en denkt: dat komt wel goed.
Bij Elsa lijkt dat minder zeker. Als zij niet tot de nationale competitie wordt toegelaten, wordt de kunstacademie het volgende heilige doel; bij de aftiteling valt te lezen dat ze daar weliswaar wordt toegelaten, maar ook een depressie kreeg.
Het gevaar van de popularisering van een van oorsprong verborgen Gegenwelt lijkt de filmmakers vreemd genoeg te ontgaan. De ‘Hobbyhorse Revolution’ wordt gevierd als iets dat alle onzekere meisjes ten goede komt, getuige ook de laatste shots van een door een giechelige Alisa aangevoerde flash mob. Maar deze koddige parade vond plaats op de dag van de Finse kampioenschappen, en daar was weinig dromerigs aan: een jury, een puntensysteem, winnaars en verliezers. De volgende stappen verzin je er zo bij: geldprijzen, gesponsorde YouTube-kanalen, stokpaard-zelfmaak-pakketten in de supermarkt. Dan moeten de echte outcasts op zoek naar een nieuwe droomwereld.

Sandra Heerma van Voss