HIS BIG WHITE SELF

Eenmansfilmleger Nick Broomfield trok naar Zuid-Afrika voor een tweede filmontmoeting met superracist Eugene Terreblanche. Het werd een staaltje politiek radicalisme ad absurdum.

De Brit Nick Broomfield maakte in 1991 de documentaire the leader, his driver and the driver’s wife, over de extreemrechtse Afrikaner Weerstand Beweging in Zuid-Afrika. Een serie bommeldingen en doodsbedreigingen aan zijn adres in Londen volgde.
Maar wie dacht dat Broomfield daarna voor eeuwig was genezen, heeft het mis. In his big white self reist hij doodleuk weer af naar Zuid-Afrika. Ditmaal om uit te zoeken wat er, veertien jaar na dato, nog over is van leider Eugene Terreblanche en zijn aanhangers. Het Zuid-Afrika waar hij belandt, is zichtbaar veranderd. In Ventersdorp anno 2005 bestaat het straatbeeld uit blank en zwart en dat was in de Apartheidsjaren onvoorstelbaar.
Hoofdpersoon in de film is opnieuw Terreblanches voormalige chauffeur JP. Broomfield informeert tussen neus en lippen door of hij het toevallig was die de bedreigingen uitte. JP ontkent: bedreigen is zijn stijl niet. Wat wel zijn stijl was, en die van de Afrikaner Weerstand Beweging, wordt in Broomfields film angstaanjagend duidelijk. Met flashbacks en shots uit zijn eerste film schetst de regisseur de zieke geesten en het gewelddadig handelen van de groep blanken.

CIA
Maar wat is er nog over van de radicale ideeën? JP is net uit de gevangenis, waar hij zat voor het bezit van explosieven. Hij toont zich teleurgesteld in de Leider, die hem een blanke revolutie beloofde die uitbleef. Schuld voelt hij niet. Hij was net zo onschuldig als de zwarte inwoners die het slachtoffer werden van de Afrikaner Weerstand Beweging, vindt hij.
Zijn ex-vrouw Anita lijkt wat gematigder geworden in haar opvattingen. Ze leert haar kleinkinderen dat ze ook met zwarte kinderen moeten spelen. Ze wordt geen ‘baas’ meer genoemd door de zwarte kinderen. Maar gevraagd naar of ze dat een vreemd gevoel vindt, antwoordt ze dat het nou eenmaal zo gelopen is. De kijker raakt niet overtuigd van haar goede bedoelingen.
Ultieme uitdaging voor Broomfield is uiteraard een nieuwe ontmoeting met de leider zelf te arrangeren. Dat lukt hem en dat levert boeiende scènes op. Broomfields methode is bekend uit films als tracking down maggie: the unofficial biography of margaret thatcher en kurt & courtney: gewapend met een enorme boom-microfoon ondervraagt hij zijn personages net zo lang tot ze praten en in de montage maakt hij er zijn eigen dialogen van. Broomfield geeft op die manier ook het Westen een snauw. Want het was de Westerse politiek die Zuid-Afrika steunde ten tijde van de Apartheid. Het land had het nog nooit zo goed als toen, en Mandela werd mede op grond van CIA-informatie gearresteerd, stelt hij.
his big white self is de film waar kijkers na the Leader, the driver and the driver’s wife op zaten te wachten. Broomfields onderzoeksvraag is een interessante en zijn toon als altijd ironisch en humoristisch. Die humor is zijn charme en maakt de film, ondanks de ernst van het onderwerp, tot een vermakelijk geheel.

Lotte de Wit