Het mysterie van de melkrobots

Verdriet vertaald in woede

Na de aanschaf van drie melkrobots raakt boer Johan financieel en mentaal gesloopt. Een aangrijpend verhaal over haperende radertjes die boeren de das om kunnen doen.

Er was iets, maar wat? Boer Johan uit Casteren zit met zijn handen in het haar. Hij molk zijn koeien altijd graag met de hand maar de Rabobank droeg hem op om te gaan werken met melkrobots. Dat heeft driekwart jaar fantastisch gedraaid, maar toen begon de misère. De koeien durfden de robot niet meer in, en werden niet goed leeggemolken. De onrust van de koeien slaat over op de familie Van Rijthoven, die van de ene ellende in de ander terechtkomt. In drie jaar tijd lijden ze een gigantisch financieel verlies. De leveranciers van de melkrobots DeLaval en Coppens weigeren de verantwoordelijk op zich te nemen en gaan met Johan een slopende juridische strijd aan. Door alle tegenslag en tegenwerking dreigt Johan zijn boerderij te verliezen en aan een burn-out te bezwijken.
Er was dus iets, maar wat? Lekstroom of spanning waardoor de koeien — gevoelige dieren — de robot niet in durfden? Of bronenergieën en stresslagen in de stal, zoals ‘energetisch specialist’ Stef (‘Kom in je kracht’) beweert? Stef vermoedt ook dat de 3000 jaar oude grafheuvels rond de boerderij entiteiten herbergen die de ellende versterken. In groepssessies met boeren uit de omgeving leert hij ze dat ze nieuwe robottechnieken "vanuit het gevoel moeten bijsturen". Ze moeten hun angst doorgronden: "Op het moment dat er angst is of oordeel gaat je diafragma dicht."
Johan heeft zijn verdriet na al die jaren vertaald in woede. Op het dak van zijn boerderij schildert hij in grote protestletters: ‘Koeien niet leeggemolken, de boer wel’. DeLaval en Coppens slepen hem voor de rechter om zijn baldadige actie, die uit pure frustratie voortkwam.
Regisseur Vuk Jani? is geheel op de hand van Johan. Zijn tragische verhaal is inderdaad ook om te huilen. De reactie van de melkrobotleveranciers horen we alleen in de rechtszaal, star en zonder medeleven. Johans levert een overlevingsstrijd rond de rechtszaak tegen ‘de grootmachten’. De regisseur gaat mee met Johans onvermijdelijke blikvernauwing, veroorzaakt door zijn naderende burn-out, zoals zoveel boeren overkomt. De aangrijpende documentaire is voor de première al vertoond in allerlei dorpshuizen waar na afloop nagepraat werd met ervaringsdeskundigen en experts in burn-outs bij boeren. Ook Johans moeder is bang dat haar zoon de hand aan zichzelf gaat slaan. Jani? weet door zijn aandacht voor alle details goed voelbaar te maken wat een boer tot wanhoop kan drijven.

Mariska Graveland