HET ECHTE LEVEN

Vijf jaar na phileine zegt sorry keert Robert Jan Westdijk terug met een lichte, ingenieus gemaakte liefdesverklaring aan de filmset.

Westdijks vierde opent het Nederlands Film Festival, en dat is toepasselijk want het echte leven is vooral een film over film. Over een jonge regisseur die geobsedeerd is door zijn werk, over acteurs en actrices, en over lichttechnici die per ongeluk in het shot lopen. Maar het is ook een film over Het Leven — liefde, jaloezie, macht — en misschien zelfs wel over het Echte Leven. Wie weet? Westdijk speelt in het echte leven virtuoos met werkelijkheid en verbeelding.
Regisseur Martin (Ramsey Nasr) heeft zijn vriendin Simone (Sallie Harmsen) gecast in de hoofdrol van zijn film het echte leven. Hijzelf speelt de rol van Milan, de vriend van Simone, die haar aan een nogal theatrale test onderwerpt. Ze moet haar liefde bewijzen door eerst op een ander verliefd te worden en dán een keuze maken. In de film-in-de-film legt Simone het aan met een hulpkok. De acteur die de rol speelt maakt er echter zo’n potje van dat de regisseur ter plekke besluit hem te vervangen door een crewlid: de verlegen grip Dirk (Loek Peters). Feit en fictie lopen al snel door elkaar wanneer Simone en Dirk echt verliefd worden. "Cut!" roept de regisseur aan het eind van de kusscène. En dan, wanhopiger: "We zijn gestopt."

Gimmick
Het uitgangspunt is natuurlijk een gimmick, maar Westdijk maakt er iets bijzonders van. het echte leven raakt zelfs lichtjes aan onderliggende thema’s. De macht van de regisseur, bijvoorbeeld, die in dit geval het liefst ook zijn persoonlijke leven zou regisseren. Wat het betekent voor een acteur of actrice om zich in een ander in te leven, en mét een ander. En ook: de macht van fictie. "Het zijn alleen maar woorden, maar wel hele mooie woorden", zeggen regisseur en actrice tegen elkaar.
Maar het echte leven overtuigt vooral als komedie, en omdat het spelletje zo puntgaaf wordt gespeeld. De verwarring rond de film-in-de-film is compleet, maar het wordt nooit onbegrijpelijk. Een schokje in het beeld wanneer de camera inrijdt of de hand van de setdresser die een object op tafel verplaatst, herinnert er subtiel aan dat we ons in de gefilmde versie van de werkelijkheid bevinden. En Westdijk vindt steeds nieuwe, humoristische manieren om dat effect te bereiken. Soms versterken gebeurtenissen op de filmset ook de emotie in de fictie. Na een ruzie loopt Dirk bijvoorbeeld in zijn verwarring tegen de geluidsman op, of opent een deur waarachter de regisseur naar de monitor zit te kijken.
Zelfs het emotionele keerpunt in de film, het moment waarop we ons voor het eerst bewust worden van Dirks gevoelens voor Simone, is vervat in zo’n scène. Terwijl Simone zichzelf verdrietig in de spiegel bekijkt, staat achter haar Dirk de actrice zo vertederd aan te staren dat hij niet doorheeft dat de camera zijn reflectie in de spiegel heeft opgepikt. Wat normaal gesproken een mislukte take zou zijn, hoogstens leuk voor de bloopers, zet Westdijk om in een geestig Droste-effect en tegelijkertijd een moment van ontroering.

Barend de Voogd