Gespenster

Veel van de personages in de films van de Neue Berliner Schule zijn voortdurend onderweg. Naar hun werk, op vakantie, of zomaar on the road. Vaak in het achterland tussen Berlijn en de Poolse grens. Het nieuwe niemandsland als decor voor ontheemding.

Gespenster (‘geesten’) is geen film die je verleidt. Hij laat zich van een afstandje bekijken en net als hij zich bloot geeft, loopt hij weer weg. Alsof hij geen zin heeft om zich te laten kennen. Nina heeft geen moeder, Françoise geen dochter, en Toni wordt overal uitgespuugd. De paden van de drie vrouwen kruisen als Françoise op straat in Nina haar jaren geleden ontvoerde dochter herkent.

De camera houdt onze ogen gericht op de lege straten en pleinen en er is bijna geen interactie met andere mensen. We zien hotellobby’s, winkels en instellingen: de architectuur van de anonimiteit. Wat zich in de hoofden van Nina, Toni en Françoise afspeelt mogen we raden. Alleen tijdens een filmauditie vertelt Nina iets over het verleden maar we komen nooit te weten wat er echt gebeurd is. Zoals we heel veel dingen in de film níet zien gebeuren: een aanranding, een ontmoeting, seks, diefstal. Het blijft suggestie.

Ook de laatste scène, die zou moeten verklaren hoe het verhaal in elkaar zit, is eigenlijk geen verklaring. Christian Petzold suggeréért alleen dat het allemaal anders had kunnen zijn, dat verleden en toekomst ook geesten zijn die rondwaren. We blijven gissen. Zijn afstandelijke stijl past perfect bij het verhaal dat hij wil vertellen. Het is waar: de film laat ons niet dichtbij komen. Maar waarom zou dat moeten? De kilte en afstand van de film zijn de kilte en afstand waar Nina, Toni en Françoise mee leven. En die is te voelen.