GEORGICA

Excentriekeling zoekt muze

  • Datum 23-11-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films GEORGICA
  • Regie
    Sulev Keedus
    Te zien vanaf
    01-01-1998
    Land
    Estland
  • Deel dit artikel

Een oude priester en een getraumatiseerd jongetje leven samen op een verlaten Estlands eiland. De jongen praat niet, de oude man des te meer: over zijn leven, zijn missie en zijn muze. Georgica is een prachtig gefotografeerde, maar vooral mysterieuze film.

Op bewonderenswaardige wijze schept regisseur Sulev Keedus in Georgica een geheel eigen universum. Hoofdbewoner is de 80-jarige Jakub Luukas, de enige levende ziel op een eiland voor de kust van Estland. Het eiland is in gebruik als militair oefenterrein; het Russische leger heeft kort na de Tweede Wereldoorlog de oorspronkelijke bewoners gedeporteerd. Alleen de oude Jakub mocht blijven. Het is zijn taak de nachtelijke oefenbombardementen te observeren en de resultaten door te geven.
Jakub woont in een vliegtuighangar en heeft de barre omgeving in de loop der jaren veranderd in een bescheiden lustoord: in de ruïnes van een kerk installeerde hij bijenkorven en een hooisilo, hij bracht een paard naar het eiland, en in zijn roeiboot vaart hij iedere dag het water op om te vissen. Geheel in de geest van zijn geliefde dichter Vergilius, wiens ‘Georgica’ een loflied is op de vruchtbaarheid van de natuur en de oprechte eenvoud van het bewerken van het land.
Door hard te werken en te leven van wat de natuur hem biedt, hoopt de religieuze Jakub verlossing te bereiken. In vroeger tijden, voor de Eerste Wereldoorlog, werkte hij als missionaris in Afrika. Nog steeds beklimt hij af en toe de kansel van de vervallen kerk om te preken voor zijn enige toehoorders: het paard en de bijen. Tussen de bedrijven door werkt hij aan een vertaling van Vergilius’ ‘Georgica’ in het Swahili.
Deze excentriekeling krijgt op een dag de zorg toevertrouwd voor een twaalfjarige getraumatiseerde jongen, die weigert te praten. Zijn moeder hoopt dat hij onder de hoede van Jakub weer normaal wordt. De jongen, met een kaalgeschoren hoofd en grote verschrikte ogen, begrijpt niet wat hem overkomt. Jakub jaagt hem angst aan met zijn glazen oog en archaïsche werkmethoden. En dan zijn er ook nog de nachtelijke, nachtmerrie-achtige bombardementen.

Parmantig
Georgica is een prachtig gefotografeerde film, waarin ieder beeld, hoe helder ook, een mysterieuze lading heeft. Soms ligt dat er wel erg dik bovenop; Keedus en zijn cameraman Rein Kotov hebben zo’n scherp oog voor indrukwekkende beelden en hun emotionele lading, dat het bijna teveel van het goede wordt. De camera krijgt maar geen genoeg van het bleke jongetje, het glazen oog van Jakub, het amechtige oude paard, de krioelende bijen. Op zulke momenten krijgt de parmantige beeldenpracht iets zelfgenoegzaams.
De fraaie cinematografie kan ook niet verhullen dat het verhaal van Georgica op zijn zachtst gezegd nogal ondoorzichtig is. Regisseur Keedus suggereert veel, maar vertelt weinig. Met behulp van flashbacks toont hij dat Jakub veelvuldig terugdenkt aan zijn tijd in Afrika, en dat de jongen moeite had met de seksuele escapades van zijn moeder. Dat zijn helaas weinig verhelderende kunstgrepen.
Ook Jakubs liefde voor Vergilius blijft in raadselen gehuld. Keedus ziet zijn film als een eerbetoon aan "de verloren geesten en muzen". Poëzie en spiritualiteit zouden het nieuwe, onafhankelijke Estland moeten voeden, betoogt de regisseur in zijn toelichting bij Georgica. Het houden van bijen en het kweken van gewassen dienen als metaforen voor een vreedzaam en vervuld bestaan, zoals in de tijd van de Pax Romana. Het is een wat schimmige uitleg bij een cryptische film, die het vooral moet hebben van de verbeeldingskracht van de kijker.

Pauline Kleijer