GAINSBOURG, VIE HÉROÏQUE

De Franse striptekenaar Joann Sfar schetst in zijn regiedebuut een beeld van Serge Gainsbourg zoals deze zichzelf zag: geniaal liedjesschrijver en onweerstaanbare verleider.

Fijn als filmmakers van biopics geen platgetreden paden bewandelen. Zie Todd Haynes’ Dylanportret i’m not there. Joann Sfar, in Nederland vooral bekend van de driedelige stripserie De kat van de rabbijn, eindigt zijn film na dik twee uur met de mededeling dat hij te veel van Gainsbourg houdt om hem te reduceren tot de werkelijkheid. "Het zijn niet de waarheden over Gainsbourg die me interesseren, maar zijn leugens." De omkering van de gebruikelijke praktijk — de meeste filmmakers van biopics willen hun personage juist van leugens ontdoen — klinkt spannend. Wat ziet Sfar in Gainsbourgs leugens? Denkt hij zo beter tot hem door te dringen? Wil hij Gainsbourg subtiel ontmaskeren door hem in het mes van zijn eigen leugens te laten vallen?
Helaas, het ligt eenvoudiger: Sfar is een bewonderaar van Gainsbourg en heeft een heldenportret gemaakt. De titeltoevoeging vie héroïque moet niet ironisch worden opgevat, want gainsbourg is een ode aan de man, van wie iedereen het hijglied Je t’aime…moi non plus kent. Bijna veertig jaar geleden zorgde het gekreun van Gainsbourg en Jane Birkin, in die tijd zijn vrouw, voor een schandaal. Je t’aime werd in veel landen verboden en bezorgde Gainsbourg definitief de reputatie van geilbak. Daar had hij met zijn dubbelzinnige liedjes voor onder meer France Gall overigens al lang zijn best voor gedaan. "Zal ik een vies liedje voor je schrijven?", stelt hij in de film de lelieblanke tiener voor, die niet begrijpt wat hij bedoelt en even later vrolijk over likken aan lollies zingt.

Rebelleren
Sfar portretteert de in 1928 geboren zoon van Russisch-Joodse ouders als een gespleten persoonlijkheid. Gainsbourg bestrijdt zijn verlegenheid en sociale onhandigheid, die aan Mister Bean doen denken, met arrogantie, bluf en provocaties. In de film worden deze twee kanten gespeeld door twee personages. De verlegen Gainsbourg wordt geregeld bezocht door zijn brutale alter ego, die hem tot rebelleren aanzet.
De verklaring voor deze gespletenheid zoekt Sfar in Gainsbourgs jeugd. We zijn weer thuis bij Freud: de jonge Serge kreeg weinig liefde van vooral zijn vader, een barpianist, die weinig geduld met hem had. Voeg daarbij de oorlog, die hij met zijn ouders overleefde, en zijn rebelse persoonlijkheid wordt begrijpelijk. Nou ja, zo wil Sfar het in ieder geval zien. Gainsbourgs ongelukkige jeugd verklaart zijn obsessie met vrouwen. Zij moesten in bed goedmaken wat hij in zijn jeugd tekort was gekomen. Het leidt tot een parade van bloedmooie vrouwen. Maar willen we wel weten met wie Gainsbourg allemaal in bed belandde? Hoe interessant was de man eigenlijk? In gainsbourg is hij nogal boring, tenzij u een egocentrische, achter zijn pik aanhollende man bijzonder vindt.

Jos van der Burg