Final Portrait
Poseren voor de meester
Als Alberto Giacometti je wil portretteren, dan ga je zitten en blijf je zitten, ondervond de Amerikaanse schrijver James Lord in 1964. Stanley Tucci verfilmde hun onwaarschijnlijke vriendschap met humor en finesse.
James Lords verslag van zijn achttien dagen in het atelier van de Zwitserse beeldhouwer en schilder Alberto Giacometti (A Giacometti Portrait, 1965) behoorde al jaren tot de lievelingsboeken van acteur en regisseur Stanley Tucci. Meerdere aspecten uit dit minuscule verhaal moeten hem als hobbyschilder en zoon van een kunstdocent gegrepen hebben: het kijkje in de keuken van een bewonderde grootheid, diens aan permanente wanhoop grenzende levenshouding, de couleur locale van Parijs begin jaren zestig.
Tucci besloot zelf ooit deels uit praktische overwegingen tot een acteer- in plaats van een kunstcarrière — "Ik dacht: anders word ik nóg blutter" — maar deelt James Lords fascinatie voor wat een beeldend kunstenaar precies doet: kijken, kijken, vangen, verbeelden, vernietigen en opnieuw beginnen. Als regisseur van zijn inmiddels vijfde film Final Portrait kan Tucci niet achterblijven: in de schemerige beslotenheid van Giacometti’s minutieus gekopieerde atelier, waar het gros van de interactie zich voltrekt, weet hij met Danny Cohens dansende camera en speelse montage een complete wereld te scheppen — klein van omvang, groots van emoties en ambitie. Final Portrait is een eerbetoon aan Giacometti’s levenslange, vruchtbare geploeter zonder hem heilig te willen verklaren; in de geestige dialogen wordt elke zweem van plechtigheid tenietgedaan.
Armie Hammer speelt Lord prettig argeloos, zijn blakende atletenlijf en keurige manieren in scherp contrast met de soms wat schmierende Geoffrey Rush. Toch is ook diens rol een prestatie. Hij maakt van Giacometti een norse mankepoot, gierig, afgunstig en zijn vrouwen ontrouw — tot het moment dat er gewerkt moet worden. Alles draait om die momenten van trance. Voor de close-ups van Rush’ handen werd een echte schilder ingezet; Rush’ turende blik, geplooide gezicht en grijze kuif doen de rest. Met Lord hoop je dat hij doorgaat, volhoudt. Zodat wij het ook kunnen zien.
Sandra Heerma van Voss
