EMPORTE-MOI

In Emporte-moi loopt de adoratie van een meisje voor een filmpersonage danig uit de hand. Tegelijkertijd is de film een scherpe analyse van een labiel gezin.

Een jong meisje laat zich meevoeren door de bevrijdende, maar ook onberekenbare stroming van de zee. De symbolische kracht van dit openingsshot, waarin eigenlijk de titel wordt verklaard, wordt pas later in de film duidelijk. Keuzevrijheid, maar ook de onberekenbare gevolgen daarvan als je geen verantwoordelijkheid kunt of wilt nemen, lopen als een rode draad door Emporte-moi.
De Zwitsers/Canadese regisseuse Léa Pool geeft met haar enigszins autobiografische film een interessante analyse van een gezin. In het Montreal van 1963 heeft de dertienjarige Hanna meer te verstouwen dan alleen haar eigen puberproblemen. Haar joodse vader is een overlevende van de holocaust en als gevolg daarvan valt het hem zwaar om de praktische verantwoordelijkheid voor zijn gezin op zich te nemen. Alle druk komt zo op de schouders van Hanna’s katholieke moeder. Dit kan zij, gezien haar labiele geestestoestand, niet aan, maar uit onvoorwaardelijke liefde voor haar man neemt ze toch de touwtjes in handen. Om te ontsnappen aan de vaak benauwende gezinssituatie trekken Hanna en haar broer Paul veel op met Laura, een sleutelkind. Tussen de drie ontstaat een intense, licht seksueel getinte vriendschap.
Echte soelaas vindt Hanna echter in de bioscoop. Daar heeft ze al vier keer de film Vivre sa vie van Jean-Luc Godard gezien. Ze voelt zich nauw verwant met de door Anna Karina gespeelde prostituée Nana. Nana bepaalt haar eigen leven en meer en meer neemt Hanna haar gedrag en eigenschappen over. Maar de realiteit is harder dan gedacht en Hanna’s lievelingslerares, in wie Hanna Nana meent te herkennen, wijst haar erop dat Nana aan het einde van de film wel wordt vermoord. Langzamerhand beseft Hanna wat Nana’s woorden ‘ik ben verantwoordelijk’ betekenen: je bent vrij in je keuzes, maar besef wel, dat je er dan ook verantwoordelijk voor bent.

Typemachine
Hoe de adoratie van Hanna voor Anna Karina’s Nana ontstaat, wordt duidelijk in een van de mooiste momenten van de film. In een montagescene wordt het gezicht van Karina in Vivre sa vie afgewisseld met dat van Hanna, die in de bioscoop zit. Plotseling lijkt het of Karina Hanna direct aankijkt. Het is net of er een blik van verstandhouding tussen de puber en haar idool wordt uitgewisseld. De adolescente Hanna wordt verbluffend vertolkt door Karine Vanasse. Met haar open gezicht weet ze zowel de verwarrende, wanhopige gevoelens als de opwindende, dromerige gedachten van Hanna volledig overtuigend te brengen.
Door haar spel zonder opsmuk, maar ook door de sobere cameravoering wordt Emporte-moi nooit oversentimenteel. Zelfs als Hanna de zorg voor een achtergelaten hond op zich neemt en de link tussen de twee er wel heel dik bovenop ligt, weet dit eigenlijk alleen maar te ontroeren. Léa Pool weet ondanks het aangrijpende onderwerp te voorkomen dat haar film te zwaar op de hand wordt. Ze bewaart een zekere relativerende nuchterheid. Als Hanna en Paul om de huurschuld te betalen de typemachine van hun schrijvende, maar werkloze vader naar de lommerd brengen, lijkt dit heel schrijnend. Het is echter een terugkerend, bijna grappig ritueel en de eigenaar vraagt dan ook steevast, of ze ‘m de volgende maand ook weer komen ophalen.
Het zijn zulke kleine dingen, die Emporte-moi een juweeltje van eenvoud maken en een nostalgische warme gloed over de hele film leggen. Door de jaren ’60 meezingers op de soundtrack wordt het leed van Hanna en haar familie misschien niet beter te dragen, het heeft wel een verzachtende invloed op zowel het gevoel van Hanna als dat van de filmkijker.

Margriet Dijk