EL CIELO, LA TIERRA Y LA LLUVIA
Spoorloos in het bos
‘De hemel, de aarde en de regen’ is de vertaling van de titel van dit Chileense debuut, en soms krijg je inderdaad het gevoel dat deze elementen de belangrijkste personages zijn. Veel hedendaagse filmmakers mogen hun metaforen voor de staat van de mens met zijn hunkeringen en onvermogens vinden in de anonimiteit van de grote stad, ook de zompige natuur en de beschimmelde huizen op een dunbevolkt Chileens eiland blijken daar heel geschikt voor te zijn. Deze somber-poëtische impressie van vier onopvallende, gesloten mensen die op een dood punt in hun leven zijn aangekomen kwam tot stand met steun van het Hubert Bals fonds. el cielo, la tierra y la lluvia van José Luis Torres Leiva beleefde zijn wereldpremière op het Rotterdams filmfestival en werd daar bekroond met de Fipresci-prijs van de internationale kritiek.
Torres Leiva heeft de verhaallijnen minimaal gehouden, soms opzettelijk onvolledig met abrupte sprongen. De sfeer en het opgeroepen gevoel moeten het belangrijkste werk doen. Zie bijvoorbeeld het lang aangehouden openingsbeeld waarin we een jonge vrouw met haar hond langs een onbestemde zandweg zien lopen. Normaal zouden we haar volgen en te zien krijgen waar ze naar toe gaat, maar Torres Leiva laat zijn camera rustig verdwalen in de takken van de bomen naast het pad. Gevoelens van pijn en verdriet en het isolement van de hoofdpersonen worden nauwelijks uitgesproken of anderszins expliciet gemaakt. We zien het wel heel mooi weerspiegeld in de treurigheid van het moeras, de versleten wollen truien en de bedompte interieurs met de gebloemde dekens.
Het is filmen met een omtrekkende beweging, zoals we dat we ook aantreffen bij bijvoorbeeld de Argentijn Lisandro Alonso (los muertos) of in japón, de eerste film van Carlos Reygadas. Torres Leiva leunt aan tegen de Latijns-Amerikaanse avant-garde, zonder zich overigens te verliezen in ongrijpbare magie. De traagheid van zijn beelden is tamelijk nadrukkelijk en soms op het randje van gewild artistiek effect, maar hij weet wel een bepaalde spanning vast te houden.
Door die indirecte verteltrant duurt het even voor de onderlinge verhoudingen van de drie vrouwen en die norse man (Pablo Krogh) die alleen in zijn boerderij woont duidelijk zijn. Ana (Julieta Figueroa) is een wat onhandig en niet al te slim meisje dat wegens een kasverschil is ontslagen bij de winkel in de buurt. De man in de boerderij kan haar wel als huishoudhulp gebruiken. Ook nadat hij zich in een pijnlijk wanhopig moment aan haar heeft proberen op te dringen blijft ze voor hem werken. Maar tegen het eind zal ze hard en hevig huilen. Kleinere rollen zijn er voor Angelica Riquelme en Mariana Munoz als respectievelijk Ana’s enige vriendin en een depressieve jonge vrouw die op zeker moment spoorloos in het bos zal verdwijnen. De anderen houden stug en zwijgend vol.
Leo Bankersen
