Eat Sleep Die

Sterk debuut werpt nuchtere blik op de klassenverhoudingen en de rol van immigranten in hedendaags Zweden.

"Heel goed, je gaat er echt voor. Soms een beetje teveel zelfs, maar je bent tenminste enthousiast." De twintigjarige Raša heeft een goede indruk achtergelaten bij haar potentiële nieuwe werkgever, en hij is een man die haar tenminste op waarde weet te schatten. Want als je iets kunt zeggen van Raša, dan is het dat: ze gaat ervoor. Raša is een vechter, en winnen zal ze. Daarom kan ze ook niet goed verkroppen dat ze bij het verpakkingsbedrijf, waar ze sneller werkte dan ieder ander, niet mocht blijven.
Ook haar vader, die begin jaren negentig vanuit Montenegro naar Zweden vluchtte, begrijpt het niet: "Heb je niet hard genoeg gewerkt? Heb je met je prikkaart gesjoemeld? Je hebt niets gestolen, toch?" Nee. Raša is altijd een harde en eerlijke werker geweest, net als haar vader en net als de veelal allochtone collega’s die met haar worden ontslagen. Maar hard werken is niet meer genoeg; soms is het zelfs precies het verkeerde. De arts van wie Raša’s vader een arbeidsongeschiktheidsverklaring hoopt te krijgen omdat zijn lichaam versleten is van — juist! — al dat harde werken, begrijpt niet dat hij zich evengoed laat inhuren voor zware fysieke arbeid in Noorwegen. Die uitkering kan hij dus vergeten.
Toch is Eat Sleep Die, waarmee regisseuse Gabriela Pichler haar debuut maakt geen sociale aanklacht. Wel een ongeromantiseerd beeld van Zweden anno nu, vanuit het perspectief van laagopgeleide arbeiders in de provincie: zij die het grootste deel van de samenleving vormen, maar die vermoedelijk zelden te vinden zijn in de arthouses waar de film wordt vertoond.
Vanwege haar aandacht voor het arbeidersmilieu en haar gebruik van niet-professionele acteurs (onder wie ook haar eigen Bosnische moeder) is Gabriela Pichler in buitenlandse media al vergeleken met Andrea Arnold. Haar film doet met name denken aan Fish Tank, met een camera die vaak weinig ruimte rondom de personages laat, alsof het beeldkader ook hun mentale horizon beschrijft. En net als bij Arnold dankt de film zijn hart aan de meeslepende prestatie van zijn hoofdrolspeelster: Nermina Luka?. Een rouwdouw eerste klasse, aan wie je je binnen de kortste keren gewonnen moet geven.

Sasja Koetsier