DESI

Geleende werkelijkheid

  • Datum 03-11-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films DESI
  • Regie
    Maria Ramos
    Te zien vanaf
    01-01-2000
    Land
    Nederland
  • Deel dit artikel

Desi: Alleen op de wereld

Maria Ramos maakte met Desi meer een speelfilm dan een documentaire. Ze wilde vooral een mooi verhaal vertellen over een meisje dat alleen op de wereld, maar niet zielig is.

Drie meisjes struinen door een winters bos. Wanneer ze op een dode watervogel stuiten, geven ze hem een rituele begrafenis: een kruis van takjes met veertjes, zoals meisjes dat doen. Terloops ontstaat er een diepzinnig gesprek over de dood. Desi, het meisje met de sproeten en het steile haar, moet zichtbaar een paar brokken wegslikken, maar toch vertelt ze stoer over haar moeder, die als gevolg van een postnatale depressie zelfmoord heeft gepleegd, toen Desi één jaar was. "En toen heeft ze zich dus opgehangen aan een spijker."
In die eerste scène van de documentaire Desi, publiekswinnaar van het afgelopen IDFA, is de aanpak van regisseuse Maria Ramos gelijk duidelijk: zij leende voor haar documentaire de dramatische middelen van een speelfilm. Het is dan ook een rake openingsscène met perfecte dialogen, onderhuidse emoties en een efficiënte presentatie van een hoofdpersoon met een verborgen tragiek. De camera is voorbeeldig afwezig, alsof de werkelijkheid zich onbemiddeld aan ons voordoet, als een heerlijk drama, zonder de storende onderbrekingen van een naar waarheid zoekende documentairemaker.

Logeeradressen
Haast alle verwachtingen van de geprikkelde kijker worden vervolgens ingelost. Desi blijkt een elfjarig meisje dat niet echt een ’thuis’ heeft. Haar vader woont op een boot samen met zijn vriendin, met wie hij meestal ruzie heeft. Ondanks een sterke band met Desi, lijkt hij zich vooral om zichzelf te bekommeren. Als gevolg daarvan heeft Desi meerdere logeeradressen: bij Oma, Opa of vriendinnetje.
Is Desi zielig? Integendeel. ‘Desi is een moedig meisje’, is de niet te missen boodschap van Maria Ramos.
Slechts één keer laat Ramos Desi huilend zien, op de schoot van haar hyperactieve ‘stiefmoeder’, wanneer haar vader zelfs niet is op komen dagen op haar verjaarspartijtje. De film loopt dan bijna ten einde. En gelukkig, want we watertandden naar wat verdriet van het meiske, en ook dat kregen we.
Desi was als speelfilm zeer geslaagd geweest. Je kunt je dan ook afvragen in hoeverre Ramos de ‘spelregels’ van haar documentairevorm trouw is gebleven. Hoe ‘echt’ moet de geregistreerde werkelijkheid zijn? Mocht Ramos aan Desi en haar vriendinnetje vragen een rollenspel te spelen met hun Barbiepoppen? Mocht ze Desi vragen om het verhaal van haar moeder te vertellen, als er ’toevallig’ — of is die daar neergelegd? — een dode vogel in het bos ligt?
Over de vraag in hoeverre je mag ingrijpen in de werkelijkheid en of je dat al niet doet door er überhaupt een camera neer te planten, discussiëren documentairemakers al jaren. Alle documentaires maken in enige mate gebruik van dramatische middelen; waar de grens ligt is moeilijk te bepalen. Toch is Desi zo sterk gedramatiseerd, dat het resultaat niet meer integer is. Ramos legt al haar wensen op aan het materiaal, zonder dat ze daar in haar film voor uitkomt: als verteller is ze afwezig en ze presenteert de film als gereconstrueerde werkelijkheid. Maar wie goed kijkt, ziet dat een reconstructie haar niet ver genoeg ging. Ramos wilde vooral een mooi verhaal vertellen over een ‘alleen op de wereld’ die niet zielig is. Ze leende de werkelijkheid voor haar speelfilm.

Fleur Jurgens