Desde allá

Seks als surrogaat voor iets dat veel ongrijpbaarder is. We zagen het vaker, maar zelden zo indringend als in deze Venezolaanse tragedie over beschadigde mannen.

Je zou dit opvallend zelfverzekerde, vorig jaar in Venetië met een Gouden Leeuw onderscheiden debuut van de Venezolaanse regisseur Lorenzo Vigas een liefdesgeschiedenis kunnen noemen. Maar dan wel één waarin radicaal wordt afgerekend met de romantische betekenis die aan dit begrip kleeft. Telkens wanneer seks of het verlangen naar intimiteit opduiken, voel je dat er eigenlijk heel andere en gevaarlijker zaken schuilgaan in dit drama, waarin ook de hand van coscenarist Guillermo Arriaga (21 Grams, Babel) te herkennen is.
Je ziet het direct al aan de bijna griezelig stoïcijnse manier waarop de Chileense acteur Alfredo Castro de vijftigjarige tandtechnicus Armando neerzet. Dit is een man dit zich stevig heeft verschanst. Ongetrouwd gebleven, zoekt hij in de straten van Caracas naar jongemannen die hij goed betaalt om als lustobject te dienen bij het masturberen. Maar wanneer hij op een dag de ongedurige kleine crimineel Elder meeneemt, gaat het plotseling anders. Elder, met brutale verve gespeeld door overtuigende nieuwkomer Luis Silva, noemt hem zomaar ‘flikker’. Er vallen klappen en Armando wordt bestolen. Toch, of juist daardoor, gaat hij Elder volgen, alsof er iets wakker is geschud. Met horten en stoten ontstaat er toenadering, zelfs iets wat je een soort vertrouwen zou kunnen noemen. Halverwege de film permitteert Armando zich een vage glimlach.
Maar liefde? Uit een korte scène met Armando en zijn zuster maken we op dat hun vader na een lange afwezigheid is teruggekeerd. Ooit zijn er traumatische zaken voorgevallen, iets dat Armando nog altijd met zich meedraagt. Wat precies wordt nooit onthuld, maar we hebben onze vermoedens. "Sloeg je vader je", zal Elder later vragen. Armando schudt van nee, maar zijn aarzeling is veelbetekenend. Zelf is Elder wel geslagen, en hij zou zijn eigen kinderen niet sparen, verzekert hij. "Om ze te leren hoe het leven is."
De rol van vaders, gewelddadige vaders, afwezige vaders, krijgt geleidelijk een steeds belangrijker plaats in deze geschiedenis die Vigas met kalme precisie voor ons uittekent. Expliciete verklaringen of psychologisering ontbreken grotendeels. Dialogen zijn bondig en schaars, iedere vorm van opsmuk ontbreekt, maar dat maakt het alleen maar sterker en overtuigender. Een korte verwijzing naar homofobie in de straten van Caracas fungeert daarbij als opmaat naar de grimmige ontknoping.
Daarvoor is het idee van liefde als helende kracht al grondig om zeep geholpen, in ieder geval waar het om deze beschadigde levens gaat. Wat zich tussen Armando en anderen afspeelt heeft vaak de vorm van een transactie. Bij een eerste onbesuisde zoen van Elder houdt Armando zijn mond stijf gesloten. In bed zegt hij: "Kom niet te dichtbij." Als hij over straat loopt krijgen we steeds sterker de indruk dat hij op zoek is naar zijn verloren leven. Desde allá is een ontnuchterende tragedie over eenzaamheid.

Leo Bankersen