DAS GOEBBELS EXPERIMENT

Goebbels. Zoals een baasje op zijn hond gaat lijken, zo vormde dit woord zich naar het hoofd van Joseph Goebbels. Glibberige glasaal. Goebbelige gladjanus. Te zien in de documentaire Das Goebbels Experiment.

Dr. Joseph Goebbels spreekt: "Een goede regering zonder goede propaganda kan evenmin bestaan als goede propaganda zonder goede regering." Hij kon het weten, de muisachtige wijsneus. Hij was immers de allereerste minister van Propaganda. Hij had het ambt uitgevonden. En die tautologische woorden waren de rechtvaardiging van zijn bestaan. Een rechtvaardiging die hij nodig had. Tot zijn 21e jaar had hij niets te doen: impotent, pessimistisch, depressief, haatdragend, met een gemankeerde klompvoet en zonder één enkel doel in het leven. Eenzaam als een idioot probeerde hij maar om romans te schrijven. Totdat hij in 1923 de man met de vierkante snor ontmoette. "Met deze man kan je de wereld veroveren", sprak de meeloper en ging vervolgens aan de slag. Propaganda produceren voor zijn baasje.
Een belangrijke rol zag de gladjakker daarin weggelegd voor de radio, deze zou het web moeten weven waarin de vlieg Duitsland op een dag verstrikt zou raken. Naast deze radiotoespraken zijn er uiteraard nog vele andere bronnen bewaard gebleven, daar zorgde de spitsvormige rat wel voor. Zijn dagboeken zijn nog steeds vaste prik voor historici. En ook beelden produceerde de gangster genoeg. In vele bioscoopjournaals is hij te zien: als huisvader in zijn door zichzelf geregisseerde gezinsleven of als redenaar met dat strak neurotische vingertje, die uitgemergelde kop en dat onderkoelde geblèr.

Madame Tussaud
Het lijkt logisch dat in de nimmer aflatende stroom documenten over de Tweede Wereldoorlog er eens een film gemaakt werd waarin de woorden en beelden van de gladjanus gecombineerd worden. Om te bekijken hoe zijn verdraaide werkelijkheden aan het volk werden gebracht. En die film is binnenkort te zien! Welk net? Niks net, in de bioscoop! Waarom? Geen idee! Das Goebbels Experiment is een product dat je om de week ook op de Duitse televisie kan zien. Een plaatje bij een praatje. Het praatje zijn fragmenten uit de dagboeken van de dokter, voorgelezen door acteur Udo Samel, en de plaatjes zijn uit het omvangrijke beeldarchief getrokken. Buitengewoon boeiend voor iemand met een interesse in die tijd. Ziehier bijvoorbeeld een schitterend detail: tijdens de Duitse bombardementen op Londen in 1940 werd ook het Madame Tussaud-theater meerdere malen geraakt. Er bleven slechts een paar poppen heel, velerlei staatshoofden sneuvelden, maar Hitler, Göring en Goebbels bleven alledrie ongedeerd. Over precisiebombardementen gesproken!
Maar het is ook een eenzijdige film, door de vorm hoor je slechts dat goebbeliaanse gepraat, zonder commentaar, zonder weerwoord. En hoeveel propaganda en onzin zit daar wel niet tussen? In plaats van Das Goebbels Experiment had de film dan ook beter Der Goebbels Untergang kunnen heten. Enerzijds omdat we over zijn ondergang veel meer te weten komen dan over zijn grote volksexperiment. En anderzijds omdat het eerlijker is ten opzichte van die film van Oliver Hirschbiegel, van wiens succes deze bioscoopuitbreng bijna propagandistisch probeert mee te profiteren.

Mike Naafs