Cowboys & Aliens

Dollemansrit door het sf Wilde Westen

  • Datum 25-08-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Cowboys & Aliens
  • Regie
    Jon Favreau
    Te zien vanaf
    01-01-2011
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Daniel Craig in Cowboys & Aliens

Cowboys & Aliens? Ja inderdaad! Wie zegt dat er in het Wilde Westen geen buitenaardse wezens met lasso’s en sciencefictionachtige mustangs tekeer gingen? Nou dan. High concept en big fun.

‘High concept’ staat in Hollywood voor een pakkend filmidee dat je in één zin kunt samenvatten. ‘Een themapark vol dino’s’, bijvoorbeeld, ‘De ondergang van de Titanic’ of ‘Cowboys & Aliens’. En soms pakt dat verrassend leuk uit.
Als regisseur van zo’n typisch op de fans gericht concept als Cowboys & Aliens, is John Favreau geen slechte keuze. Hij wist met Iron Man immers ook een groter publiek aan te spreken dan de liefhebbers van de comics alleen. Ook Cowboys & Aliens is gebaseerd op een strip (van onder andere Scott Mitchell Rosenberg), maar ook ditmaal hoef je geen comic geek te zijn om van de film te kunnen genieten. Met Daniel Craig en Harrison Ford in de hoofdrollen kunnen we ons in Cowboys & Aliens bovendien verheugen op twee lekker ruwe cowboys.

Trammelant
Een vreemdeling (Craig) ontwaakt op de prairie. Het is 1875 en hij bevindt zich iets ten westen van Absolution, Arizona. Hij is gewond, zijn geheugen is hij kwijt en om zijn linker pols zit een vreemde metalen armband. Wie is hij? Een brute loner, kennelijk, want drie premiejagers moeten de kennismaking onmiddellijk bekopen met de dood.
Vanaf het moment dat de man het woestijnstadje binnenstrompelt en zich laat verplegen door een morsige priester heeft Favreau zichtbaar plezier met de westernclichés. De priester giet drank over de wond ("This might sting a bit") en zet de fles daarna aan de lippen. In de saloon verschuilt de vreemdeling zich in de schaduw van zijn hoed wanneer de sheriff binnenkomt: "I don’t want any trouble." Te laat. Hijzelf is alles vergeten, maar iedere levende ziel in Absolution weet dat deze Jake Lonergan gezocht wordt voor de diefstal van het goud van kolonel Woodrow Dolarhyde (Harrison Ford), die met ijzeren hand over het stadje heerst. En Dolarhyde’s vervelende zoon Percy (Paul Dano uit There Will Be Blood) zorgt ook al meteen voor trammelant.
Maar nog voordat Jake en Dolarhyde het hebben kunnen uitvechten in een pistoolduel of bar brawl, wordt het stadje geconfronteerd met mysterieuze vliegende tuigen. Even wekken de laagoverscherende UFO’s de betovering die we ons herinneren van Close Encounters of the Third Kind (Steven Spielberg was uitvoerend producent van Cowboys & Aliens), maar dan vallen de bommen. Deze aliens hebben niets goeds in de zin. Met metalen lasso’s trekken ze Percy en enkele andere stadsbewoners de lucht in en ontvoeren hen. Jake slaagt er in om een van de toestellen naar beneden te halen. De piloot ontkomt echter en laat een bizar spoor achter. Tijd dus voor Jake en Dolarhyde om de strijdbijl te begraven en een posse te vormen. Ze zullen die buitenaardse wezens wel even leren dat dit stadje niet groot genoeg is voor cowboys én aliens.

Woestijnpanorama’s
Anders dan de wilde stampede die tegenwoordig gebruikelijk is in spektakelfilms (zie de laatste Transformers van Michael Bay), kiest Favreau voor een aangenaam drafje. Hij neemt, niet onbelangrijk voor een western, zijn tijd voor de prachtige woestijnpanorama’s. Director of photography Matthew Libatique is ook niet de minste. Hij schoot niet alleen de Iron Man-films voor Favreau, maar is ook de vaste d.o.p. van bijvoorbeeld Darren Aronofsky en werd genomineerd voor een Oscar voor zijn cinematografie in Black Swan.
En, al zijn de personages zeker niet erg uitgediept, Favreau neemt ook de tijd om die te introduceren. Doc (Sam Rockwell, Moon), de eigenaar van de saloon die zijn lieve vrouw terug wil, de mooie maar mysterieuze Ella (Olivia Wilde, Tron: Legacy), de sheriff (Keith Carradine) en zijn kleinzoon Emmett: we leren ze allemaal kennen. De posse breidt zich steeds verder uit en zelfs wanneer bandieten en indianen zich aansluiten verlies je als kijker niet het overzicht. Kom daar maar eens om bij Michael Bay.
Het scenario van Cowboys & Aliens draagt behendig zorg voor steeds weer nieuwe ontmoetingen en vondsten op het kruispunt van de twee genres. Dat deze aliens lasso’s werpen is zo’n vondst, maar ook de sf-variant op de dollemansrit op een wilde mustang is goed gevonden. Een grote hoeveelheid scenarioschrijvers (op de titelrol van Cowboys & Aliens prijken maar liefst zes namen) duidt vaak op een wanhopig schrijfproces en niet zelden sneuvelen de meest creatieve ideeën tijdens die Hollywood writing sessions, maar hier is het goed gegaan. Zelfs het antwoord op de vraag wat die aliens nu eigenlijk in het Wilde Westen te zoeken hebben, is goed gevonden en in stijl.

Showdown
Het westerndeel van de film is duidelijk het meest geïnspireerd. Gelukkig zien ook de aliens met hun nare reptielenkoppen en snelle poten er goed uit, al is het een beetje jammer dat ze zich voor het interieur van hun ruimteschip door de Saw-franchise hebben laten inspireren. Want, natuurlijk, de zoektocht door de woestijn voert onvermijdelijk naar het alien-moederschip, de showdown en het cgi-spektakel. De grootste zwakte van Cowboys & Aliens blijkt dan pas: de reddingsoperatie is opgezet om de ontvoerde inwoners van Absolution te redden, maar ze erg goed kennen of om ze geven doen we eigenlijk niet.
Onoverkomelijk is dat helemaal niet, net zo min als het feit dat Daniel Craig het vooral van zijn fysiek moet hebben. Alleen de romantiek met tegenspeelster Olivia Wilde lijdt er een beetje onder. Favreau levert een goed geregisseerde, leuke film die toewerkt naar een bevredigende finale. En Ford, die begint als slechtgehumeurde bad guy maar eindigt als bezorgde oude vader, is zowaar ontroerend. En dat zijn nu juist de dingen die van een ‘high concept’ film uiteindelijk toch nét dat beetje meer maken.

Barend de Voogd

Lassowerpende aliens in het wilde westen


Duel der genres

Niets traditioneler dan de western zou je zeggen, maar filmcowboys hadden vaker vreemde ontmoetingen. In The Valley of Gwangi (1969) bijvoorbeeld, waarin James Franciscus zijn lasso’s wierp over de laatste der dinosauriërs. Vooral leuk vanwege de stop-motion animatie van Ray Harryhausen. Voor Cowboys & Samoerai hoeven we ook niet ver te zoeken: dat The Magnificent Seven (John Sturges, 1960) een remake is van Kurosawa’s Seven Samurai is genoegzaam bekend. Takashi Miike zette de ontmoeting tussen het Wilde Westen en het Wilde Oosten nog vetter aan in Sukiyaki Western Django (2007).
Beperken we ons tot sciencefiction, dan denken we meteen aan Josh Whedon’s televisieserie Firefly, waarin een groepje space outlaws zich exact gedraagt als de revolverhelden van het Oude Westen, inclusief saloongevechten, bordeelbezoek en — al meteen in de eerste aflevering — een treinberoving. Echte aliens ontmoetten de cowboys in Oblivion (1994), Petticoat Planet (1996), High Plains Invaders (2009) en de hilarische ruimte-western-musical Stingray Sam (2009). Beste duel der genres is toch nog steeds Westworld (Michael Crichton, 1973). Een onbezorgde vakantie in een futuristisch themapark met westernmotief loopt verkeerd af wanneer een van de robots op hol slaat. Yul Brenner is angstaanjagend als de gunslinger gran’ pa van The Terminator.

Stingray Sam