Como agua para chocolate

Buitenlandse film druppelen slechts mondjesmaat binnen in de Verenigde Staten, maar de Mexicaanse film Como agua para chocolate is het gelukt de Amerikaanse bioscopen te veroveren. Ook het Rotterdamse festivalpubliek was begin dit jaar zeer enthousiast over dit culinaire sprookje over onbereikbare liefde.

Como agua para chocolate is gebaseerd op Laura Esquivels succesvolle roman Rode rozen en tortilla’s, die de literaire traditie van het Latijnsamerikaanse magisch-realisme hoog in het vaandel draagt. Overdrijving, onmogelijkse verschijnselen, irrationaliteit en vooral veel emoties zijn de ingrediënten van het magisch realisme, waarvan Gabriel García Marquez, Mario Vargas Llosa en Julio Cortázar de bekendste vertegenwoordigers zijn.

Dit genre, dat Indiaanse mystiek combineert met katholieke wonderen, is bij uitstek geschikt voor een visueel medium als film. Maar regisseurs met ambities in die richting moeten oppassen: het is erg verleidelijk om met allerlei special effects te zwichten voor het magische element. In die valkuil is Bille August gevallen met zijn House of the Spirits, niet in de laatste plaats omdat hij niet had gekozen voor de talentvolle latino-acteurs die Hollywood bevolken, maar voor koudbloedige WASP-sterren als Meryl Streep en Jeremy Irons.

Luchtbel
Gelukkig is Como agua para chocolate geheel op Mexicaanse leest geschoeid. De film is zelfs een familie-aangelegenheid: Laura Esquivel is getrouwd met producent/regisseur Alfonso Arau, die ook als bandito is te bewonderen in The Wild Bunch en Romancing the Stone.

Als producent van de film zocht hij aanvankelijk een vrouwelijke regisseur om de subtiele roman over passie en pijn te verfilmen, maar Esquivel stond erop dat haar echtgenoot het karwei zou klaren. Met een hypotheek op hun huis konden ze het budget van twee miljoen dollar rondkrijgen; het tienvoudige van een gemiddelde Mexicaanse film. Inmiddels heeft de film 21 miljoen dollar opgebracht in Amerika en is daarmee de meest succesvolle buitenlandse film sinds La cage aux folles (1979).

De echtelijke samenwerking tussen Esquivel en Arau heeft geresulteerd in een charmante luchtbel. Como agua para chocolate neutraliseert je smaakpapillen tussen twee zware gangen in, om maar even in de culinaire sfeer te blijven. De film bevat genoeg spanning, humor en zelfs hier en daar een sprankje erotiek om de kijker met een goed humeur de bioscoop te doen verlaten.

Matriarch
De film blijft dicht bij het oorspronkelijke boek, dat Esquivel zelf heeft bewerkt tot een scenario. De twaalf hoofdstukken van de roman lopen parallel met de twaalf maanden en beginnen elk met een recept dat de gevoelens en gebeurtenissen uit het leven van protagoniste Tita weergeeft. Hiermee wil Esquivel het rituele en emotionele aspect van het koken benadrukken. De film speelt zich dan ook voor een groot deel in de keuken af.

Tita (gespeeld door de veelbelovende Lumi Cavazos) is de jongste dochter van een een familie waarover een buitengewoon strenge matriarch, Mama Elena, de scepter zwaait. Volgens een oude familietraditie mag Tita niet trouwen omdat jongste dochters voor hun moeder moeten blijven zorgen. Dit wordt een levensgroot probleem wanneer ze tot op haar oren verliefd wordt op buurjongen Pedro, gespeeld door Marco Leonardi (Cinema paradiso) die als labiele latin lover de charmes van Antonio Banderas ver achter zich laat, maar ook niet veel meer dan dat met zijn rol kan doen.

Tita’s problemen beginnen pas echt wanneer Pedro besluit met haar zus Rosaura te trouwen zodat hij in de buurt van zijn echte liefde kan blijven. Mama Elena houdt beide verliefden als een havik in de gaten. Er wordt wel meer afgehuild in de keuken en niet alleen wanneer Tita uien staat te pellen. De situatie met Pedro in huis wordt steeds ondraaglijker voor de maagdelijke keukenprinses. Wanneer Mama Elena het jonge gezinnetje van Pedro en Rosaura naar Texas stuurt omdat ze de situatie nog steeds niet vertrouwt, belandt Tita in een zware crisis die voor een ernstig moment zorgt in deze film vol surrealistische grappen. De Amerikaanse dokter John Brown vangt het doorgedraaide slachtoffer van Mama Elena’s wreedheid liefdevol op. Tita is hem dankbaar en meent iets van liefde voor de stuntelige dokter te voelen. Met een verloving hoopt ze van haar passie voor Pedro af te komen, maar die laat zich niet een-twee-drie uitdoven.

Pas als Tita en Pedro de middelbare leeftijd hebben bereikt, belanden ze met elkaar in bed. Het vuurwerk is er niet minder om. Als beide geliefden tegelijkertijd hun hoogtepunt beleven, komt Esquivels boodschap als een duveltje uit de doos: passie is de voornaamste universele kracht en verteert alles, ook liefde.