Coffee and Cigarettes
Het verschil tussen absurdisme en doelloos ouwehoeren
Het zwart van koffie en het wit van sigaretten lopen als een rode draad door Coffee and Cigarettes, een collectie minimalistische sketches die Jim Jarmusch filmde tussen 1986 en 2003.
In 1986 bereikte de hipheid van Jim Jarmusch een hoogtepunt met Down by Law. De satirische tv-show Saturday Night Live was er als de kippen bij om Jarmusch een bijdrage te laten maken. Het leverde de zes minuten durende sketch Coffee and Cigarettes op, waarin Down by Law-ster Roberto Benigni een uiterst vage koffieafspraak heeft met SNL-komiek Steven Wright. De Italiaan wil zijn tafelgenoot dolgraag een plezier doen en biedt zelfs aan om in diens plaats naar de tandarts te gaan.
Er volgden meer zwart-wit shorts waarin de consumptie van koffie en sigaretten centraal stond, en waarin altijd tenminste één overhead-shot zat van een tafel met schaakbordmotief. De tweede, met Steve Buscemi als een ober die twee zwarte klanten lastigvalt met zijn theorieën over Elvis Presley’s racistische ‘Evil Twin’, blijft even net-niet-humoristisch in het luchtledige hangen als de voorganger. Het derde filmpje bleek echter een voltreffer, en won in 1993 in Cannes de Gouden Palm voor de beste kortfilm.
De ontmoeting tussen rock & roll-iconen Tom Waits en Iggy Pop in een diner ‘ergens in Californië’ laat zien dat er een verschil is tussen absurdisme en doelloos langs elkaar heen praten. Terwijl ze nonchalant babbelen over stoppen met roken — nu ze allebei gestopt zijn mogen ze toch wel een saffie opsteken? — doen de giganten hun best om elkaar niets te laten merken van bewondering of jaloezie. Het onderhuidse steekspel spitst zich toe op de vraag, wie van hen met een song vertegenwoordigd is op de jukebox.
Imago
Na de ontmoeting tussen Pop en Waits speelde Jarmusch in zijn koffie-en-sigaretten-filmpjes vaker in op het imago van de artiesten die hij voor de camera vroeg. Status en imago staan zelfs centraal in het filmpje waarin Hollywood-ster Cate Blanchett in de pauze van een interviewsessie een ontmoeting heeft met een minder fortuinlijk nichtje, door haar zelf gespeeld in een ingenieuze dubbelrol.
De moderne celebritycultuur wordt eveneens op de hak genomen in de beste episode, waarin de Engelse acteur Alfred Molina een gesprek probeert aan te knopen met landgenoot Steve Coogan over een gezamenlijke voorouder. De ster van 24 Hour Party People heeft pas oor voor zijn oudere collega als deze contacten blijkt te hebben met belangrijke lieden in Hollywood.
Met hun puntige scenario’s en strakke regie zijn de filmpjes rond Blanchett, Molina en Coogan helaas in de minderheid. Meligheid ligt voortdurend op de loer, zoals in het (geïmproviseerde?) treffen tussen Bill Murray en de Wu-Tang Clan. Hoe grappig het aanvankelijk ook is om caffeïnejunk Murray rechtstreeks uit de koffiepot te zien drinken, de sketch over ruige rappers die kruidenthee bestellen strandt in flauwiteiten.
De elf gebundelde shorts in Coffee and Cigarettes illustreren stuk voor stuk Jarmusch’ voorliefde voor non-momenten. Daardoor zijn ze uitermate geschikt als voor- of pauzefilmpje. Achter elkaar gemonteerd op speelfilmlengte leveren al die non-momenten een slechts bij vlagen amusante non-film op.
