Casse-tête chinois
Altijd onderweg naar punt B
In het speelse maar ook melancholische laatste deel van Klapisch’ trilogie treffen we de vriendengroep — sadder but wiser — in New York.
Filmpersonages die je na jaren als oude bekenden weer tegenkomt: Richard Linklater deed het met zijn Before-films, François Truffaut met zijn cyclus over Antoine Doinel, en ook Cédric Klapisch heeft nu zijn trilogie voltooid rond de vriendengroep uit L’auberge espagnol (2002). Na Les poupées russes (2005) treffen ze elkaar — veertigers inmiddels — in Casse-tête chinois, dat zich voor een groot deel in New York afspeelt. Xaviers Engelse ex-vrouw is met hun twee kinderen naar Central Park verhuisd nadat ze er haar nieuwe liefde is tegengekomen, tot grote schok van schrijver Xavier die haar achterna reist om bij zijn kinderen te kunnen zijn.
In een voice-over — de film is een neerslag van het boek waar hij aan werkt — horen we zijn literaire bespiegelingen over het ingewikkelde leven dat hij nu onverwacht leidt. Hij ziet zijn leven als mislukt. "Voor de meeste mensen is het leven van A naar B gaan. Ik heb een probleem met punt B." Duitse filosofen zijn de enigen bij wie hij te rade kan gaan. Schopenhauer komt dan ook letterlijk naast hem zitten om hem een hart onder de riem te steken. "Het leven is als een borduurwerk, waarvan ieder in de eerste helft van zijn leven de voorzijde te zien krijgt, en in de tweede helft de achterzijde. Dat laatste is minder mooi, maar wel leerzaam, omdat het je in staat stelt te zien hoe de draden met elkaar verweven zijn."
Casse-tête chinois (‘Chinese hersenbreker’) zit vooral in het begin vol met speelse intermezzo’s, waarin mensen uit papier gesneden figuren worden en zelfs de Playboy wellustig tot leven komt. Later wordt de vertelling wat conventioneler en moeten de verschillende lijnen rond zijn donorkind, overspelige lesbiennes en zijn oude liefde (Audrey Tatou) aan elkaar geregen worden. Maar de melancholie overheerst bij de gescheiden vader die volgens een lotgenoot op het speelplein een trotse ‘warrior’ is, een vader die zijn kinderen niet loslaat. Over zijn eigen afwezige vader komt hij tot de conclusie dat hij vooral de lege momenten met hem heeft gemist, de momenten die geen entertainment bevatten: "Lege momenten zijn ook leven." Klapisch ruimt daar dan ook heel terecht genoeg plek voor in.
Mariska Graveland