CARRINGTON

Als Engelsen een historische film maken zijn er bepaalde zaken waarover je je geen zorgen hoeft te maken. De aankleding en het camerawerk zullen onberispelijk zijn, de dialogen naturel en verfrissend, en het acteerwerk zal de jaloezie van menig buitenlands acteur of regisseur opwekken. Het regiedebuut van Christopher Hampton, bekend als de scenarist van Dangerous liaisons, vormt hierop geen uitzondering.

Carrington ziet er schitterend uit, de gesprekken sprankelen en het acteren staat op eenzame hoogte. Dat laatste geldt niet alleen voor Emma Thompson en Jonathan Pryce, die voor zijn rol de prijs voor de beste acteur kreeg in Cannes, maar voor iedereen die voor de camera verschijnt. Het verwachte basisniveau is dus moeiteloos gehaald. Carrington biedt echter meer dan alleen vertoon van Brits vakmanschap.
In het begin van deze eeuw werd het intellectuele klimaat in (progressief) Engeland sterk bepaald door de zogenoemde Bloomsbury-groep. Bekende leden van deze club Londense intellectuelen waren de econoom Maynard Keynes en schrijfster Virginia Woolf. In Carrington zoomt Hampton in op twee andere Bloomsburyleden: de schrijver Lytton Strachey en de schilderes (Dora) Carrington. Carrington was een complexe vrouw die er vooruitstrevende ideeën op nahield op het gebied van seksualiteit en relaties, ideeën die ze ook in de praktijk probeerde te brengen.
Strachey was haar grote liefde en samen vormden zij een onwaarschijnlijk stel. Strachey was een homoseksueel met een zwak gestel en het verbale venijn van Oscar Wilde. Toen hij de veel jongere Carrington voor het eerst ontmoette zag hij er al uit als een oude man, hoewel hij nog maar achter in dertig was. Hun gepassioneerde relatie, welke in eerste instantie niet gebaseerd was op lichamelijke aantrekkingskracht, duurde zeventien jaar. Een groot deel van die tijd woonden Strachey en Carrington samen, soms met zijn tweeën, maar vaak ook in het gezelschap van de mannen in hun leven.

Vloeiend
Hoewel de film is gemaakt vanuit het perspectief van Carrington, ligt de nadruk in de film vooral op de bijzondere relatie tussen de twee kunstenaars. Het verhaal begint met hun eerste ontmoeting en eindigt vrij snel na hun laatste afscheid. De film had derhalve met evenveel recht Strachey en Carrington kunnen heten.
Hampton heeft Carrington en Strachey geportretteerd als twee mensen voor wie kunst, leven en liefde dwars door elkaar lopen. In de film komt dit tot uitdrukking in de wijze waarop de scènes in elkaar overvloeien en er soms hele periodes worden overgeslagen. Een belangrijke bijdrage aan het vloeiende karakter van de film wordt geleverd door Michael Nyman. De Britse componist, bekend van de muziek die hij schreef voor The piano, maar natuurlijk vooral ook van zijn samenwerking met Peter Greenaway, neemt geen genoegen met de dienende positie die muziek vaak inneemt in films. Zijn repeterende thema’s eisen nadrukkelijk een rol op. Ze dienen niet om een bepaalde historische context te suggereren, de tranen te laten vloeien of spanning op te bouwen.
Als componist van op zichzelf staande werken weet Nyman vaak onvoldoende te boeien omdat hij te vaak blijft het steken in minimale variaties op motiefjes die hij leent van ondermeer Mozart, Bach en Haydn. Maar zodra die muziek gecombineerd wordt met prachtig vloeiend camerawerk, zoals dat van Denis Lenoir, stijgen de noten boven zichzelf uit, terwijl de beelden los lijken te worden gezongen van plaats en tijd.

Taai slot
Lange tijd slaagt Carrington erin om de kijker mee te slepen. De personages boeien en op sommige momenten ontstaat er een hypnotiserende wisselwerking tussen beeld en muziek. Maar als de film al voor meer dan driekwart voorbij is, is de betovering plotseling verdwenen. De relativerende toon die eerder zo kenmerkend was blijft achterwege. De muziek van Nyman is dan niet meer hypnotiserend, maar sentimenteel en aanstellerig, en wat zoëven nog zo meeslepend was is nu melodramatisch. En dan die mensen waar je nou al die tijd naar hebt zitten kijken: ineens interesseren die je eigenlijk ook maar matig.
Deze plotselinge omslag zou wel eens een gevolg kunnen zijn van Hamptons economische verteltrant. Welhaast obsessief lijkt hij al het overbodige weg te willen laten. In zijn scenario’s werkt dit uitzonderlijk goed waar het gaat om relaties tussen mensen. Door die concentratie op de personages onderga je hun handelingen als een verzameling zetten en tegenzetten. Vooral in het begin krijgt het verhaal door die spaarzame verteltrant veel vaart.
De laatste periode van Strachey en Carringtons gezamenlijke leven stond echter in toenemende mate in het teken van allerlei factoren van buitenaf, zoals ziekte, dood en ongewenste zwangerschap. Hampton kon daaraan vanzelfsprekend weinig veranderen, maar kon met dit gegeven kennelijk weinig anders doen dan de film te laten eindigen als een opsomming van rampspoed en tegenslag. Dat levert twintig taaie slotminuten op. Toch zou het onverstandig zijn om Carrington daarom links te laten liggen, want dat moeizame slot wordt wel voorafgegaan door bijna anderhalf uur opwindende cinema.

Fritz de Jong