Carnotstraat 17

Eigenlijk is het simpel, lijkt deze documentaire te willen zeggen. Laat die heetgebakerde discussies over immigranten even voor wat ze zijn, en maak gewoon kennis met die mensen.

De Vlaamse Klara Van Es maakte eerder naam met haar mooie debuut Verdwaald in het geheugenpaleis, over een woongroep voor dementerende bejaarden. In Carnot­straat 17 richt ze haar camera op mensen die juist een nieuw leven proberen op te bouwen. Een bescheiden maar zorgvuldig gemaakt groepsportret van enkele immigranten die een onderkomen hebben gevonden in een oud pand in de Antwerpse Carnotstraat. Twee gezinnen uit Armenië en Tibet, naast een jonge Afghaan, die na de nodige om­zwervingen in België werk en vaste grond onder de voeten hoopten te vinden.
Hoe ziet hun leven er nu uit? We horen hoe verheugd Tenzin Tsomo was toen ze zag hoeveel de Belgische fruitbomen leken op die in Tibet. Iedereen heeft verhalen over grote verwachtingen, teleurstellingen en nieuwe onzekerheden. Een rode draad is het jarenlange wachten op papieren. Een leven op de pauzeknop, ondanks het ijverig volgen van Nederlandse les waar ze het woord ‘heimwee’ leren.
Het meest schrijnend is de ervaring van de Armeen Omar, noodgedwongen huisman, want na tien jaar nog steeds illegaal. "Je vertrekt omdat je in je eigen land geen enkele kans op een toekomst meer ziet", vertelt hij. Die toekomst blijkt er, ondanks zijn goede wil, in België ook niet te zijn, al hoopt hij dat het zijn hier geboren dochtertjes van drie en vijf beter zal gaan. De liefde voor zijn gezin is nog zijn enige houvast. Voor de anderen gloren er wel nieuwe kansen.
De eenvoud en liefdevolle aandacht voor vaak aandoenlijke momenten uit deze alledaagse levens overtuigen, al bekroop me toch het gevoel dat je er iets te snel op uitgekeken raakt. Net als die details van het vervallen pand die er als poëtische noot doorheen geweven zijn — mooi in het begin, maar snel een tikkeltje gezocht. Ook de zwart-­witbeelden van luisterrijke galapremières, verwijzingen naar de bioscoop die ooit op dit adres gevestigd was, zitten er wat ongemakkelijk tussen. Waarschijnlijk was de verleiding om er iets mee te doen te groot.
Zinniger zijn de scènes in het buurtcafé en kapsalon Henricia, die als een soort commentaar voor een welkome aanvulling zorgen. Het contrast is groot. De stamgasten van café De Stad Aalst halen nostalgische herinneringen op aan de tijd dat de vrouwen nog op tafel dansten en menen dat België failliet gaat aan de vreemdelingen. Mis­schien wat voorspelbaar, maar in al zijn tragikomische treurigheid toch pijnlijk en veelzeggend.
Het meest verfrissend zijn de levendige discussies in de door Afrikanen gefrequenteerde kapsalon. Stuk voor stuk ervaringsdeskundigen, die er toch heel verschillende meningen op nahouden over België als nieuw thuisland. Kostelijk hoe ze in vloeiend Frans benadrukken dat Nederlands leren een eerste vereiste is. Dat is een vonk die in Carnot­straat 17 iets vaker had mogen overspringen.

Leo Bankersen