CARMEN MEETS BORAT

Wat hebben we allemaal gelachen om Borat, die de achterlijke inwoners van het Roemeense Glod stand-in liet staan voor zijn Kazachstaanse familieleden. Misschien dat na het zien van carmen meets borat je het lachen vergaat.

De beste documentaires worden gemaakt met geluk. Zo reisde filmmaakster Mercedes Stalenhoef (ik wil nooit beroemd worden, 2005) naar het Roemeens Glod, ontmoette de dappere Carmen en besloot een film over haar te maken. Tijd verstreek. Er kwam wel een filmploeg naar Glod, maar niet die van Stalenhoef. Het was die van komiek Sacha Baron Cohen die het gehucht had uitgezocht om als stand-in te fungeren voor zijn Kazachstaanse geboortedorp in borat: cultural learnings of america for make benefit glorious nation of kazakhstan (2006). De beelden die dat opleverde zijn bekend: zuiplappen en uitvreters, een aborteur met een lasapparaat en het mooiste meisje van het dorp als de hoer van Kazachstan. Wie er daar ook ‘benefit’ van had, niet de inwoners van Glod, die omgerekend iets van 3 euro per persoon kregen en dachten dat ze in een documentaire figureerden. Tijd verstreek weer en Stalenhoef kwam terug. Het verhaal van Carmen en haar dromen om het in Spanje te gaan maken, werd dat van een heel dorp, dat zich bedonderd voelde door Hollywood en daar met behulp van een gehaaide advocaat een slaatje uit probeerde te slaan.

Balletje-balletje
Here come the Glod-iators!, houdt de advocaat hen voor, die hun vertrouwen probeert te winnen door zich te beroepen op hun gezamenlijke verleden als de outcasts van Europa: "Joden en Roma worden altijd genaaid", de familie een tochtje naar de Oscars belooft (we gaan die Sacha Baron Cohen eens goed laten schrikken) en ze overbluft met zijn dronkemansvariant op het aloude balletje-balletje. Onorthodoxe methoden, maar de dorpelingen zijn op dat moment al dronken van de dollartekens in zijn ogen.
Vanaf dat moment wordt carmen zelf een beetje Borat-esk. Scènes van opa die zich afschrobt in bad en deodorant over zijn kleren en op zijn kalende schedel spuit, zijn beslist komisch, maar zijn ze ook nodig? Ze verwarren nog een beetje meer als blijkt dat ze een opmaatje vormen voor een leuke mischmasch-montage van Borat die de inwoners van het dorp vaarwel kust, en opa, vader, en oom die van hun familieleden afscheid nemen om Borat een lesje te gaan leren. Kan ook Stalenhoef de verleiding niet weerstaan om de dorpelingen in al hun kleurrijke misère een beetje te ironiseren?
Dan, als in een Shakesperiaanse ‘comedy of errors’ duikelen de misverstanden, verwikkelingen en ‘happy endings’ over elkaar heen. Geld maakt niet gelukkig. Liefde overwint. Met een lach en een traan wordt de toeschouwer aan het denken gezet over de manier waarop films mensen en hun gevoelens kunnen exploiteren. En hoe je al kijkend steeds op je hoede moet zijn om niet te gaan voor de snelle lach of de oppervlakkige verontwaardiging, want er zit altijd een geschiedenis achter. borat 2 is inmiddels in de maak. En Sacha Baron Cohen moet carmen gezien hebben, want hij zat immers in de commissie die de film als inzending voor de Oscars heeft afgewezen.

Dana Linssen