Caos calmo
Kalm in het park
Een bankje in het park, meer heb je als filmmaker niet nodig. In Caos calmo voltrekt zich daar een chaos in stilte – misschien iets te stil.
Caos calmo is kalm in alle opzichten. De camera cirkelt vooral boven één plek rond: een park voor de ingang van een lagere school. Hier slijt een vader (Nanni Moretti) zijn dagen na de dood van zijn vrouw, wachtend tot zijn dochter uit school komt.
Het is een mooie vondst om de film op zo’n simpele locatie te laten afspelen. De rouwende binnenvetter kiest ervoor om zich te ontrekken aan zijn drukke leven en maakt een pas op de plaats. Zijn verdriet blijft onderhuids, zodat het drama niet te sentimenteel wordt. Een nadeel van de droge-ogentactiek is dat Caos calmo ook niet heel diep raakt, in ieder geval niet zo diep als La stanza del figlio, die andere film waarin Nanni Moretti rouwt, deze keer om het verlies van zijn zoon. Het einde van La stanza del figlio, waarin het gehavende gezin aan de Noord-Italiaanse kust eindelijk weer een moment van geluk beleeft, blijft memorabel. Geluksmomenten ontroeren soms meer dan de ellendige, omdat het kijken naar geluk juist het verlies ervan benadrukt.
Hysterisch
De boekverfilming Caos calmo is op zijn best op de kleine ogenblikken, als de vader onhandig in de weer is met een elastiekje om rond de paardenstaart van zijn tienjarige dochter te knopen – dat deed haar moeder waarschijnlijk altijd. Daar wordt verder niet op ingegaan of zelfs niet naar gehint, wat de film een prettige rust geeft. Te rustig soms: in filmesthetisch opzicht is er weinig te beleven aan Caos calmo, die vooral drijft op kleine voorvallen en ontmoetingen in het park, waar allerlei lieden uit zijn leven voorbijkomen, van de hysterische schoonzus tot Roman Polanski als topzakenman. Als een rode draad door de film loopt een verwoestende fusie die bij zijn filmbedrijf wordt voorbereid, die waarschijnlijk als voorbeeld moet dienen voor de ontmenselijking van het grootkapitaal. Liever dan daar over na te denken observeert hij de dagelijkse rituelen in het park, waar een jonge vrouw haar honden uitlaat en een oude man hem een bord pasta aanbiedt.
Caos calmo is één groot pleidooi om juist op de onopvallende gebeurtenissen te letten. De film gaat niet zo ver als tekenaar Jean-Jacques Sempé die van een starende vrouw bij het raam al een gedenkwaardig beeld weet te maken. Caos calmo is zelf te gewoontjes om het gewone echt bijzonder te maken.
Soms probeert regisseur Antonello Grimaldi iets dieper op het rouwproces in te gaan, bijvoorbeeld door een scène waarin de dochter – die het verlies van haar moeder onrustbarend goed opneemt – een les krijgt over palindromen, woorden die je achterstevoren kunt lezen. Zo leert ze het verschil tussen omkeerbare en onomkeerbare zaken, maar wat die wijsheid precies met haar doet, blijft onbekend. Dat is altijd nog beter dan een uitvoerige uitleg, maar Caos calmo blijft door zijn rechttoe rechtaan-aanpak ook iets te rimpelloos.
