Cafard

De geweldige Vlaamse animatiefilm Cafard over een paar Belgische soldaten in de Eerste Wereldoorlog bewijst weer eens dat animatiefilms niet kinderlijk hoeven te zijn.

Wat is het toch treurig dat er zo weinig animatiefilms voor volwassenen worden gemaakt. Die gedachte komt onvermijdelijk op bij het zien van Cafard, dat in het Vlaams zoiets betekent als ‘het bluesgevoel’, de gemoedstemming van alles en iedereen verlaten te zijn. Dat gevoel heeft bokser Jean Mordant in 1914 als hij in Buenos Aires, waar hij net wereldkampioen worstelen is geworden, hoort dat zijn vijftienjarige dochter in België door Duitse soldaten is verkracht. Jean keert terug naar België en zal niet rusten voordat hij wraak heeft genomen op de Duitse soldaten.
Met zijn manager en zijn jonge neef meldt hij zich aan voor een militair elitekorps. Het ‘Duitsers afschieten als konijntjes’ pakt anders uit dan gedacht als het korps naar Rusland wordt gestuurd. De film maakt de sfeer van soldatenhumor en kameraadschap, maar ook angst, chaos, dood en verderf, op voortreffelijke wijze voelbaar. Ook verweeft het oorlogsdrama knap de soldatenbelevenissen met historische gebeurtenissen, ­zoals de Russische bolsjewistische revolutie van 1917 en de daaropvolgende burgeroorlog.
Als Jean en zijn vrienden in Kiev klem zitten tussen de strijdende partijen in de Russische burgeroorlog vinden ze dat het genoeg is geweest. Door Rusland en Europa naar België teruggaan kan niet, zodat ze besluiten om via China, Mongolië en Noord-Amerika naar huis terug te reizen.
Animatiefilmer Jan Bultheel baseerde Cafard losjes op het leven van de Belgische worstelkampioen Constant le Marin, die zich in de Eerste Wereldoorlog als vrijwilliger opgaf voor een Belgisch elitekorps. De film is gemaakt op basis van de motion capture-techniek — de methode waarin echte acteurs worden gefilmd, waarna ze tot animatiepersonages worden gemaakt. Tien jaar geleden oogde die techniek nog ongelofelijk houterig (zie Robert Zemeckis’ The Polar Express) maar Cafard bewijst, zoals eerder Spielbergs Kuifje-film, dat de techniek volwassen is geworden. Maar ook inhoudelijk is dit oorlogsdrama volgroeid. Cafard vertelt geen simplistisch oorlogsheldenverhaal, maar toont Jean Mordant als een getormenteerd mens, die erachter komt dat hij zich door zijn verlangen naar wraak in een zinloos avontuur heeft gestort. Het niveau van de Japanse animatieklassieker Grave of the Fireflies (Isao Takahata, 1988), over twee weeskinderen in een kapotgebombardeerd Japan in de Tweede Wereldoorlog, haalt Cafard niet, maar dat het drama soms aan deze aangrijpende animatieklassieker doet denken, is alleen al een geweldig compliment.

Jos van der Burg