BYE BYE BLUEBIRD

Opgroeien op de Faroër-eilanden is geen pretje, zoveel wordt wel duidelijk uit Katrin Ottarsdóttirs speelfilmdebuut Bye bue bluebird. De Deense regisseuse die zelf op de eilandengroep opgroeide, maakte een roadmovie op de vierkante meter, die in Rotterdam een Tiger Award kreeg.

Het is maar goed dat Astrid Lindgren Pippi Langkous nooit volwassen heeft laten worden. Afgaande op Katrin Ottarsdóttirs (1957) regiedebuut Bye bye bluebird zou je zelfs kunnen concluderen dat er zoiets als een Pippi Langkous-complex bestaat: eigengereide meisjes die weigeren om op te groeien, maar wiens onaangepaste gedrag een vervelende vorm van maniërisme is geworden.
Rannva en Barba hebben ieder maar één koffer bij zich als ze voor een kort verblijf op de Faroër-eilanden aankomen, een archipel dat ten noordwesten van de Shetland-eilanden ligt. Maar net als Pippi Langkous uit haar limonadeboom in de tuin van Villa Kakelbont tot in de eeuwigheid gekoelde flesjes prik tevoorschijn kan toveren, dissen zij de ene na de andere felgekleurde outfit, inclusief bijpassende bontlaarzen, plateauzolen en sm-accessoires uit hun bagage op. Rannva heeft hetzelfde peentjeskleurige haar als Pippi en Barba heeft Louise Brooks tot haar inspiratiebron gekozen. Dit zijn vrouwen van de wereld. Ze spreken niet alleen Deens en het plaatselijke dialect, maar drukken zich al naar gelang hun stemming ook in bekakt Frans of Engels uit.

Kittig gedrag
Al dit image-building maakt op de eilandbewoners weinig indruk. Als de twee jonge vrouwen als volleerde Françaises een kamer huren in een piepklein pension, zet de receptioniste verveeld een Frans informatiebandje aan. Waarschijnlijk heeft ze de twee meiden allang herkend, want al snel blijkt dat Rannva en Barba oorspronkelijk van het eiland afkomstig zijn. Onder hoeveel lagen punky make-up, werelds aplomb en kittig gedrag hun wortels ook verscholen mogen zijn.
Die eerste verwarrende minuten van Bye bye bluebird zijn veelbelovend. Niet die suffe eilandbewoners worden hier op hun nummer gezet, maar die stadse nufjes. Zonder moralisme of overdreven idolatrie voor haar heldinnen schetst Ottarsdóttir in de heldere kleuren van hun neo-hippie outfits een aantal licht absurdistische toneeltjes.
Dat de toeristische omzwervingen van de vriendinnen niet zo vrijblijvend zijn als ze op het eerste gezicht lijken, wordt duidelijk als blijkt dat beide meisjes naar hun geboortegrond zijn teruggekeerd om met hun verleden af te rekenen. De suggestie van seksueel misbruik, liefdeloze gezinnen, alcoholmisbruik en ongewenste zwangerschappen wordt vaag gewekt. Maar net zomin als de meisjes in staat zijn om over hun verleden te praten, zijn de volwassenen die zij ter verantwoording willen roepen dat.
Het was vast niet Ottarsdóttirs bedoeling om een complex psychologisch drama neer te zetten. Daarvoor is haar film te melig en te luchtig. Maar de opgewekte toon waarin zij haar film heeft getoonzet doet vals aan als de meisjes de mannen en de moeders ter verantwoording willen roepen die hun jeugd hebben verpest. Hun Pippi Langkous-gedrag, talloze verkleedpartijen, dansjes op de kustweg, stoere bravoure en onverschillige seksuele avontuurtjes met passanten nemen hen niet voor je in. Het wordt zelfs makkelijker om je voor te stellen dat hun familie niet met die egocentrisch ingestelde dames wil praten. Dat spoort dan weer niet met het inzicht dat zij uiteindelijk in zichzelf verwerven.

Achteruitkijkspiegel
Tijdens hun reis over het eiland ontmoeten de meisjes de tragisch-komisch bedoelde Rúni, een werkloze visser, in wie zij een lotgenoot ontdekken. De aardigste scènes spelen zich in zijn auto af. De reis van de ene naar de andere kant van het eiland is eindeloos uitgerekt in de tijd, waardoor de Faroër-eilanden de afmetingen van een compleet continent hebben gekregen. Tijd, verveling en het gevoel zelfs in een overzichtelijke gemeenschap de weg kwijt te zijn, worden zo effectief gevisualiseerd. De vriendinnen slapen op de achterbank, mopperen of dromen en die rare Rúni slaat het allemaal gade in zijn achteruitkijkspiegel.
Bye bye bluebird won tijdens het afgelopen Filmfestival Rotterdam een van de drie Tiger Awards en krijgt in het kader daarvan nu een roulement in de Nederlandse filmtheaters. Als landerige modeshow is hij best genietbaar, maar zijn charme en zijn indrukwekkende landschapfotografie verdoezelen de zwakke kanten niet afdoende.

Dana Linssen