Burn After Reading

Na de bloedstollend mooi gefilmde thriller-noir No Country for Old Men is het hoog tijd voor wat luchtiger Coen-vertier, met een cast vol sterren. Toch — we zeggen het voorzichtig — valt Burn After Reading een tikkeltje tegen.

“Dit is nu al de derde keer dat ze me een idioot laten spelen”, meldde George Clooney al tijdens de persconferentie in Venetië waar Burn After Reading opende. Met ‘ze’ werden natuurlijk de gebroeders Coen bedoeld, dankzij wie Clooney eerder Homerus herinterpreteerde in O Brother, Where Art Thou? en een aalgladde advocaat met een tandenfetish neerzette in de romkom Intolerable Cruelty.

Nou zijn de Coens tamelijk briljant in het genre zwarte komedie en deze – waarin de mannen iets wilden zeggen ‘over de CIA en lichaamscultuur’ – leek op voorhand weer behoorlijk donker te worden. De verwachtingen mogen – ook al op grond van de grote namen in de cast – hooggespannen zijn. De eerste scène, waarin een CIA-functionaris (John Malkovich) op niet mis te verstane wijze (en met heel veel ge-‘fuck’) de zak krijgt, belooft ook veel goeds.

Toch is deze komedie vol domkoppen (of knuckleheads, zoals de broers zeggen) niet helemaal geslaagd. Clooney schmiert er vanaf zijn eerste scène weer stevig op los. Dat hebben we allemaal al eens eerder gezien en dus is de rol van Brad Pitt — in zijn eerste Coen-film — als fitnessinstructeur aardiger. Gewoon omdat het geestig is om juist hem in deze vet aangezette rol als kneus (inclusief raar haar) tekeer te zien gaan. Helaas geldt ook hier: leuk, maar een legendarisch Coen-personage à la The Dude uit The Big Lebowski levert Pitts rol als Chad Feldheimer niet op (met de namen zijn de Coens weer heerlijk los gegaan).

Ook John Malkovich en Tilda Swinton (als zijn vrouw) doen gedegen hun werk maar verrassen niet. Eigenlijk hebben we de bitch-rol bij Swinton zo onderhand wel gehad. Maar hier becommentarieert ze die typecasting een beetje en dat geeft haar rol nog net iets extra’s. Frances McDormand weet hier nog de aardigste performance neer te zetten als veertigplussende vrouw die erop gebrand is zo’n beetje alles aan haar lijf te verbouwen.

Het verhaal is verder niet belangrijk: de ontslagen CIA-functionaris raakt een cd-rom kwijt, waarop hij memoires heeft ingesproken. Die vinden Pitt en McDormand toevalligerwijs waarna ze de man denken te kunnen chanteren. Dat is het. Genoeg voor anderhalf uur geinig gerommel. Zodra je buiten staat, ben je de film ook meteen weer kwijt.

Het lijkt erop dat de gebroeders Coen hun eerste tussendoortje hebben gemaakt – met voor het eerst sinds Miller’s Crossing niet vaste Coen-kracht Roger Deakins achter de camera, maar de minstens zo begaafde Emmanuel Lubezki. De beste oneliner in Burn After Reading is hier ook niet voor één van bovengenoemde sterren maar voor de altijd even briljante J.K. Simmons (die u kent als de vader van Juno) die als FBI-baas zijn ondergeschikte het nauwelijks te vertalen “Report back to me when it makes sense” toevoegt. Dat geldt overigens niet voor de film. Meer is er echt niet.