BURMA VJ — REPORTING FROM A CLOSED COUNTRY

De recente winnaar van de Joris Ivens Award burma vj is een urgente, zeer krachtige documentaire die voornamelijk bestaat uit beelden die Birmese journalisten met gevaar voor eigen leven hebben geschoten.

Eindelijk een documentaire die een ver land nu eens niet vanuit de ogen van een westerling maar van binnenuit laat zien. Het zeer indrukwekkende burma vj — reporting from a closed country bestaat voornamelijk uit beeldmateriaal dat geschoten is door een groep Birmese journalisten zelf, die de schaarse informatie met gevaar voor eigen leven heeft verzameld. Letterlijk met de camera verstopt in de jaszak gaan de journalisten van Democratic Voice of Burma de straat op, vorig jaar september nog tijdens de demonstraties van de monniken, die normaal gesproken neutraal blijven maar zich deze keer van hun politiek-activistische kant lieten zien. Soms met fatale afloop: in de documentaire zien we een dode monnik in de rivier drijven. Ook wist één van de illegale videojournalisten de moord op een Japanse journalist vast te leggen, gefilmd vanuit een raamkozijn. De beelden die we zien zijn schokkerig, schokkend en altijd urgent.
De Birmese journalisten kennen vele slinkse wegen om hun beeldmateriaal het land uit te smokkelen. De grens met Thailand bestaat uit een stuk regenwoud waar je ongezien doorheen kun lopen. Via een satelliet in Oslo, waar vanuit ook hun website www.dvb.no gehost wordt, kwamen de beelden mondjesmaat terecht bij CNN en BBC, die ze vorig jaar uitzonden. Het verhaal achter die beelden wordt nu getoond in het formidabele burma vj, dat is samengesteld door de Deense regisseur Anders Østergaard maar verder vooral bestaat uit beelden van twee onherkenbaar gemaakte videojournalisten, die de aanjagers vormen voor het verzet tegen het militaire regime. Dit zijn niet alleen journalisten maar ook activisten, een combinatie die in het Westen ‘not done’ is maar in Birma pure noodzaak is. Ze zijn het best te vergelijken met de illegale pers in de Tweede Wereldoorlog die ook een eigen agenda had.

Wereldkundig
De moed van de mannen is ongelofelijk en staat voor het verzet tegen autoritaire regimes overal ter wereld, of dat nou kleinschalig en buiten het oog van de camera is of wereldkundig wordt gemaakt, zoals nu met burma vj. De film begint en eindigt met de Birmezen zelf, die gekastijd door het dictatoriale regime het hoofd boven water moeten houden en bereid zijn hun vrijheid en zelfs hun leven op het spel te zetten voor een hoger doel. Waarom doen ze dat? Omdat ze niets te verliezen hebben. Zolang er iemand is die hun verhaal optekent, bestaan ze tenminste nog. Afgelopen november kwamen er opnieuw berichten bovendrijven dat een komiek, een dichter en enkele activisten alweer hogere celstraffen kregen, waarmee de noodzaak van deze documentaire weer eens wordt onderstreept.
De grote vraag is wat de gevolgen zijn van het maken van deze film. De kans bestaat dat de regering als represaille hogere straffen gaat uitdelen, maar nadat we burma vj hebben gezien, weten we dat wát er ook gebeurt, de journalisten zich weer zullen hergroeperen. Deze ‘media warriors’ zijn nog lang niet verslagen.

Mariska Graveland