Brokeback Mountain
Starende mannen rond het kampvuur
Twee cowboys worden verliefd maar blijven vooral zwijgen en paardrijden en bij hun vrouw wonen.
Signal, Wyoming, 1963. Twee cowboys ontmoeten elkaar als ze op zoek zijn naar werk. Als ze allebei worden aangenomen door een schapenboer trekken ze beiden de bergen in om op de schapen te passen. Een van hen slaapt in het basiskamp, de ander slaapt tussen de schapen. Eten doen ze samen. Als ze op een avond bezopen bij elkaar in de tent belanden, kunnen ze niet van elkaar afblijven. En dan begint een lange, slepende liefdesgeschiedenis.
Rond Brokeback Mountain, die onder meer een Golden Globe kreeg voor Beste Film, ontstond zoals verwacht een beetje gedoe omdat twee zoenende mannen en een enkele rampetampscène in het donker in sommige Amerikaanse staten maar ook in Maleisië erg gevoelig liggen.
Ik noemde de film eerder zonder hem gezien te hebben een mannen-rond-het-kampvuur-western en dat blijkt te kloppen. De twee schapenherders liggen ad infinitum rond knisperende stokjes diepe zuchten te slaken – vooral Heath Ledger heeft de innerlijke zucht met gerommel achter in de keel tot een ware kunst verheven – en ze kijken elkaar vanaf de ene graspol naar de andere vol twijfel en verlangen in de ogen.
Tegen de helft van de film, die gebaseerd is op een kort verhaal van E. Annie Proulx, duikt het eerste interessante personage op in de vorm van Ennis Del Mars vrouw die de twee mannen ziet zoenen maar haar pijn wegslikt en afwacht wat Del Mar (Ledger) zal doen. Jack Twist (Jake Gyllenhaal) blijft trouwens ook niet alleen en trouwt met de dochter van een landbouwmachinemagnaat, die aanvankelijk vooral bezeten is van Jack maar later alleen nog heet wordt van centjes. De vraag is: laten de twee geliefden hun huwelijken voor wat ze zijn en kopen ze samen een boerderijtje met wat kippen en koeien of blijven ze zichzelf pijnigen?
Te laat
Ang Lee koos de cowboy niet voor niets. Rokende mannen galopperend op winderige hoogvlakten zijn niks minder dan een Amerikaans icoon, een favoriet onderwerp van Lee, die eerder zijn eigen draai gaf aan archetypen als het gezin (The Ice Storm) en superhelden (Hulk). Voor een aantal Amerikanen levert het gegeven van de cowboy misschien een spanningsboog op die het ruim twee uur durende verhaal overbrugt, maar bij een hoop anderen is dat niet het geval, vrees ik. En het zwijgen van de hoofdpersonages is niet hetzelfde als een subtiele verbeelding van onderdrukte menselijke verlangens. Zwijgen is niet altijd iets zeggen. Dat is te makkelijk. Dat de camera Jack en Ennis minutieus in beeld brengt, wil nog niet zeggen dat hun twijfel zichtbaar wordt. Die suggestie van innerlijk verscheurde zielen, en dan vooral die van Ennis Del Mar, wordt niet waargemaakt.
Pas aan het eind van de film besefte ik dat Ang Lee eigenlijk twee films maakte: het verhaal dat hij filmde en het verhaal dat hij niet filmde, het verhaal zoals het had kunnen zijn, hadden ze ergens anders geleefd. Soms raken die twee verhalen elkaar maar ze komen nooit samen. Dat besef verrijkt de film, maar het kwam te laat.
