BRAM STOKER’S DRACULA

Eindelijk gerechtigheid voor de prins der duisternis

Vele, vele malen maakte Dracula, prins der duisternis, vader aller vampiers, zijn opwachting op het witte doek sinds Bram Stokers gelijknamige roman in 1897 voor het eerst gepubliceerd werd. Om maar te zwijgen van alle dochters, zonen, bruiden en andere al dan niet aangetrouwde familieleden, die hem in de loop der jaren werden toebedeeld. Bijna even zo vaak zal Stoker zich in zijn graf hebben omgedraaid, want nimmer werd zijn geesteskind volledig recht gedaan. Moge hij na Francis Ford Coppola’s versie in vrede rusten.

Terugblikkend in de geschiedenis kan geconstateerd worden dat de eerste Dracula-verfilming nog steeds één van de meer authentieke is. Weliswaar noemde F.W. Murnau zijn film uit auteursrechtelijke overwegingen Nosferatu: eine Symphonie des Grauens (1922) en had de hoofdpersoon, gespeeld door Max Shreck, qua uiterlijk maar weinig gemeen met de door Stoker beschreven aristocraat, de verhaallijn van het boek werd vrij nauwkeurig gevolgd. Twee andere mijlpalen in de ontelbare reeks Dracula-films zijn natuurlijk nog steeds Tod Brownings Dracula (1930) met Bela Lugosi en Terence Fishers Dracula, beter bekend als Horror of Dracula (1958), waarin Christopher Lee de vampiergraaf voor het eerst portretteerde. Om vervolgens, net als Lugosi, de rest van zijn carrière met hem te worden geassocieerd.
Ook in de vele andere, meer of minder obscure, adaptaties die nog zouden volgen werd echter nooit aan álle ingrediënten van Stokers roman gelijktijdig recht gedaan. Coppola’s versie doet dat wel en draagt dan ook niet ten onrechte de titel Bram Stoker’s Dracula. De enige expliciete dichterlijke vrijheid die scenarioschrijver James Hart zich gepermitteerd heeft is een proloog, waarin de historische Dracula — een vijftiende eeuwse Roemeense prins — ten tonele wordt gevoerd. Hierin verneemt Dracula (Gary Oldman) bij thuiskomst van een kruistocht dat zijn beminde echtgenote Elizabeta (Winona Ryder) zelfmoord heeft gepleegd na ontvangst van een vals bericht over zijn overlijden. Hij ontsteekt in blinde woede, verwerpt het christelijk geloof en zweert eeuwige trouw aan de machten van het kwaad.
De toevoeging van deze scènes blijkt te leiden tot een aanmerkelijke versterking van de verhaalstructuur: niet alleen verschaffen ze een extra dimensie aan Dracula’s speciale fascinatie voor Mina Murray (opnieuw Ryder), ook geven ze alvast een voorzetje tot een mooie, klassiek-dramatische afronding van de film. Oplettende kijkers kunnen trouwens in de priester tot wie Dracula zijn tirade tegen het christendom richt Anthony Hopkins herkennen, later in de film te zien als Dracula’s rivaal Van Helsing. Voor het overige heeft Hart zijn uiterste best gedaan alle door Stoker beschreven personages en gebeurtenissen een plaatsje in zijn scenario te geven.

Valluiken
Zoals van Coppola verwacht kon worden, is Bram Stoker’s Dracula behoorlijk eigenzinnig en onconventioneel. Door alle scènes — inclusief de exterieurs — in de studio te draaien verkreeg de film een merkwaardig ouderwets aanzien, herinnerend aan de stijlvolle horrorklassiekers van produktiemaatschappij Universal. Dit effekt wordt nog versterkt doordat het merendeel van de special effects, onder supervisie van Coppola’s zoon Roman, ‘in de camera’ werd gecreëerd met gebruikmaking van ouderwetse hulpmiddelen als spiegels, valluiken en achteruit draaiende camera’s.
Als er aan deze oogverblindende film één nadeel kleeft, dan is het dat de gebeurtenissen elkaar soms te snel opvolgen waardoor diverse personages onvoldoende uit de verf komen. Om Stokers romantische horrorverhaal écht recht te doen was een film van drie à vier uur (in plaats van twee uur en tien minuten) misschien geen overbodige luxe geweest, maar hoe verkoop je zoiets aan de MTV-generatie? Niettemin zou het aardig zijn als er ooit nog eens een ‘extended version’ van Bram Stoker’s Dracula te zien zou zijn.
Een tip tot slot: wie na afloop van de film de sfeer nog even wil vasthouden, doet er verstandig aan nog vóór de aftiteling de zaal te verlaten om zodoende niet geconfronteerd te hoeven worden met het volstrekt misplaatste ‘Love song for a vampire’ van Annie Lennox — alweer een knieval voor de MTV-generatie.

Jan Doense