BLACKWATER FEVER

Cyrus Frisch gaat met blackwater fever afgestompte westerlingen te lijf die hun ogen sluiten voor de ellende in de wereld. Overtuigt de preek van de dominee?

Doet blackwater fever een belletje rinkelen? Klopt, want twee jaar geleden draaide de film op het Holland Festival in het zomerprogramma van het filmfestival Rotterdam. Daarna werd het stil rond de film. Frisch maakte de claustrofobische mobiele-telefoonfilm waarom heeft niemand mij verteld dat het zo erg zou worden in afghanistan? Ook kondigde hij de verfilming aan van zijn toneelstuk Oogverblindend met Rutger Hauer en Georgina Verbaan. Werk genoeg dus, maar tussendoor sleutelde de maker nog wat aan blackwater fever. Inhoudelijk is er niets veranderd, maar het geluid en de beeldkwaliteit zijn beter.
Voor wie de film twee jaar geleden niet gezien heeft: blackwater fever is een roadmovie over een verveeld westers stel (Roeland Fernhout en Ellen ten Damme), dat in een Amerikaanse slee door een Amerikaans prairielandschap raast. In de zinderende hitte scheurt de brullende automotor de serene natuur — we horen alleen vogels en krekels — aan flarden. Dat het Frisch niet om realisme is te doen, blijkt als de auto zich plotseling in Afrika bevindt. Het vervreemdingseffect doet denken aan Alex van Warmerdams grimm, waarin een stel in een grauw Nederland op een brommertje een tunneltje inrijdt, om er even later in een zonovergoten Spanje uit te rijden. In Afrika wordt duidelijk wat Frisch met zijn film wil vertellen. Fragmentarische beelden laten zien dat er gruwelijke dingen gebeuren langs de kant van de weg, maar de twee hebben nergens oog voor. Ze zijn zo egocentrisch en narcistisch dat niets uit de buitenwereld tot hen doordringt. Zelfs als ze moeten stoppen voor een dode man, die onder een deken midden op de weg ligt, rijden ze weer snel verder.

Tranen
blackwater fever gaat over afstomping. De personages staan voor de westerse houding tegenover ellende in de wereld. Wij zijn volgens Frisch ongevoelige horken en sluiten de ogen voor de werkelijkheid. We kijken niet verder dan onze neus lang is. "Ik kan alleen maar dingen zien die heel dichtbij zijn", zegt Fernhouts personage veelbetekenend. Dat hij bijna niets kan zien omdat malaria (‘blackwater fever’) zijn gezichtsvermogen aantast, is symbolisch voor de westerse aangetaste blik op de wereld. De personages betalen een hoge prijs voor hun ‘blindheid’ als ze een groepje soldaten ontmoeten. Eindelijk gaan de ogen van de jongen open. Als hij in de minutenlange slotscène geconfronteerd wordt met uitgemergelde, naakte Afrikanen lopen de tranen hem over het gezicht. Het is een optimistisch einde, omdat de jongen toch empathische gevoelens blijkt te hebben. Zijn medeschepselen laten hem niet koud. Frisch heeft nog hoop voor ons.
blackwater fever gebruikt het genre van de roadmovie om ons westerlingen een les te leren. De film is een preek die bol staat van zondebesef. Als een echte dominee wentelt Frisch zich in schuld en boete, maar overtuigend is het niet. De wereldverbeteraar zit de filmmaker in de weg. blackwater fever bevat fraaie grofkorrelige, hypnotiserende landschapsbeelden, maar de personages worden nooit meer dan illustraties bij een donderpreek.

Jos van der Burg