BITTER MOON

Ooit kreeg de Poolse cineast Roman Polanski het predikaat ‘voyeur van het filmdoek’. Dit, omdat hij een voorkeur aan de dag legde voor het verfilmen van controversiële onderwerpen. Zijn films zouden een onderzoek zijn naar occultisme, onberedeneerd geweld en emotionele verwarring. Zijn nieuwste film indachtig lijkt dit teveel eer. In navolging van Paul Verhoevens Basic instinct en David Cronenbergs Naked lunch komt Polanski nu met Bitter moon. Het thema seks versus liefde staat wederom centraal, maar er is weinig nieuws onder de zon.

Bestaat moderne passie? Nee, natuurlijk niet. Passie is tijdloos. Toch is de vraag niet zo vreemd als ze lijkt, sinds er in de bioscopen een reeks films verschijnt met seks versus liefde als thema. Seks wordt hierbij als vanzelfsprekend gekoppeld aan sado-masochistisch spel en/of gruwelijk geweld. Taboe-doorbrekend heet het ook wel.
Om de gemoederen in beweging te brengen moet men van aardige huize komen nu een eenvoudige wip onder satijnen lakens niet meer voldoet. Wie nu nog wil chockeren kan beter een portie sado-masochisme en lesbische liefde gebruiken. In Amerika reageert men naar wens, in Europa is de reactie lauwer. De verschillende filmers roemen Europa vanwege de kennelijk hoge mate van tolerantie, maar in interviews is tussen de regels door de teleurgestelde toon vanwege het ontbreken van verontwaardiging te lezen.
Ook Roman Polanski laat desgevraagd weten dat hij met Bitter moon geen mensen voor het hoofd wil stoten maar juist aan het denken wil zetten. ‘Een herbeschouwing van aloude ideeën’ noemt hij het. Of: ‘een nieuwe visie waarmee ik de kijkers wil confronteren’.
Polanski baseerde de film op de roman Lunes de Fiel van Pascal Bruckner. Oscar (Peter Coyote) en Mimi (Emmanuelle Seigner) vormen een wat eigenaardig stel. Hij is een gemankeerde schrijver van in de veertig, van origine Amerikaan maar woonachtig in Frankrijk. Opgesloten in een kamer vol boeken en zwaar rokend tikt hij het ene na het andere manuscript, in de hoop ooit in het voetspoor te treden van Henry Miller of Ernest Hemingway. Zij is een vrolijke twintigjarige die een danscarrière ambieert, hoewel zij daar een hele film lang verder geen moeite meer voor doet. De setting is Parijs. Stad van de liefde, hoe fraai!

Affaire
Reeds bij aanvang van de film zien we Oscar in een rolstoel en Mimi flirtend met een andere man. Ze zijn nog bij elkaar, dat wel. Maar wanneer Oscar ongevraagd zijn liefdesverhaal aan een derde begint te vertellen, gaat het vermoeden al snel leven dat er een en ander in deze affaire is misgegaan. In verschillende flashbacks ontrolt zich het verhaal. Eerst is er de ontmoeting, het begin van de passie, en natuurlijk de seks. Dan volgt de toonzetting van de rest van deze relatie in de vorm van een sado-masochistisch spel. We zien onder meer zwarte lak, een zweep, een mes waarmee kleding van het lijf wordt gesneden, alsmede een poedel die tijdens de daad aan hooggehakte voeten likt.
Het spel breidt zich uit en vertakt zich meer en meer in het dagelijks leven. Wat het resultaat daarvan is blijft tot de laatste minuut gissen; wat dat betreft wordt de kijker niet teleurgesteld. Dat het stel elkaar op creatieve wijze tot wanhoop drijft is duidelijk. De sympathie van de kijker wordt afwisselend door de twee partners gewonnen. Polanski neemt de tijd voor zijn scènes die rustig na elkaar gemonteerd zijn. Hier geen modieuze clipsnelheid, maar lang aangehouden beelden met aandacht voor detail.
Tot zover verhaal en vorm; blijft over het idee over seks versus liefde. De gepretenteerde nieuwe visie blijkt nogal tegen te vallen. Polanski beperkt zich tot een aantal oppervlakkige handreikingen in de vorm van modern geachte onderwerpen. Voorop staat de sadistische geslachtsdrift die als een rode draad door de film loopt. Dan is er de suggestie van ontrouw wanneer Oscar zegt: ‘I always considered infidelity a titillating thing’. Er zijn twee vrouwen die een innige kus uitwisselen en kennelijk één nacht het bed delen. Met deze ‘oplossingen’ wordt de kijker naar huis gestuurd.
Het wachten is nu op de filmer die werkelijk iets nieuws weet te melden. Polanski is dat in ieder geval niet gelukt. Vermoedelijk staarde hij zich teveel blind op een verhaal dat zijn geliefde elementen in zich zou dragen zonder zich af te vragen of hij er werkelijk iets over te melden heeft.

Irminia Lentjes