Avenge But One of My Two Eyes

Israëlische zelfmoordacties

De Israëlische filmmaker Avi Mograbi levert al jaren kritiek op de misstanden in zijn land. In Avenge But One of My Two Eyes keert hij zich tegen de bezettingspolitiek.

Lijkt het maar zo of trekken steeds meer Israëlische filmmakers zich het lot van de Palestijnen aan? Het levert soms indrukwekkende films op.

Zoals Checkpoint, dat een beeld schetst van het dagelijkse leven bij de roadblocks in de bezette gebieden. Zwaar bewapende, net de puberteit ontgroeide Israëlische soldaten bepalen wie langs de wegversperringen mogen. Palestijnen worden afgeblaft en moeten vaak urenlang wachten tot ze er door mogen. Soms worden ze zonder reden teruggestuurd. Je hoeft geen groot mensenkenner te zijn om te begrijpen dat de vernederingen de haat aanwakkeren. Checkpoint, waarmee Yoav Shamir op IDFA twee jaar geleden de Joris Ivens Award won, toont het morele failliet van de bezettingspolitiek.

Daarom draait het ook in Avi Mograbi’s documentaire Avenge But One of My Two Eyes. Mograbi kennen we in Nederland van twee eerdere documentaires. In het hilarische en satirische How I Learned to Overcome My Fear and Love Arik Sharon volgde Mograbi Sharon tijdens de verkiezingscampagne in 1996. Minder geslaagd was drie jaar geleden Augustus, waarin Mograbi als een op hol geslagen Ischa Meijer tekeer ging. Met behulp van straatinterviews, verkleedpartijen en columnachtige teksten klaagde hij het cynisme en de ongevoeligheid van zijn landgenoten aan. Wij zagen vooral een ijdeltuit die de leukste wilde zijn.

Willekeur
Mograbi heeft kennelijk ook zelf begrepen dat hij niet altijd leuk uit de hoek hoeft te komen, want in Avenge But One of My Two Eyes is hij alleen nog telefonerend in beeld. Net als Checkpoint gaat de film over de Israëlische vernederingen van Palestijnen in bezet gebied. Willekeur is het sleutelwoord. Schokkend is het Israëlische getreiter van Palestijnen bij een checkpoint die een vrouw naar het ziekenhuis willen brengen. De militairen dwingen hen te wachten op een ambulance, maar ook die wordt teruggestuurd. Gepantserde militaire voertuigen, die ogen als grommende monsters, en een Middeleeuws aandoende wachttoren, waaruit mechanische bevelen klinken, illustreren de ontmenselijking in de verhouding tussen Israëlische soldaten en Palestijnen.

Maar het gaat Mograbi om nog iets anders. Avenge But One of My Two Eyes legt een link tussen de collectieve zelfmoord van naar schatting ongeveer duizend joden in het jaar 73 na Christus in het fort Massada en de Palestijnse zelfmoordacties. Zoals de joden in Massada in de strijd tegen de Romeinen zelfmoord als enige uitweg zagen, zo voert de uitzichtloze situatie Palestijnen tot zelfmoordacties.

Een nog duidelijker verband ziet Mograbi in het heldenepos over leeuwendoder Samson in het Oude Testament. Toen de krachtpatser door de Filistijnen gevangen werd genomen, nam hij wraak op zijn belagers door de zuilen van hun tempel omver te trekken. Onder het puin vonden volgens het Bijbel-verhaal drieduizend mannen, vrouwen en kinderen de dood. De boodschap is helder: er is geen verschil tussen de terroristische daden van de mythische joodse voorvader Samson en het Palestijnse zelfmoordterrorisme.

De provocerende Mograbi scoort een punt, maar heeft er erg veel tijd voor nodig. Avenge But One of My Two Eyes mist een strakke hand, want de film had veel korter gekund dan honderd minuten.