Léa Mysius over Ava

Ava verliest haar gezichtsvermogen op het strand. Haar lichamelijk transformatie mar­keert ook de overgang van een coming-of-age-arthousefilm naar een semi-erotische western aan zee. Debuterend regisseur Léa Mysius: ‘Ik wil elk lichaam net zo heroïsch maken als het andere. Daarom film ik op het strand. Daar zijn de lichamen naakt.’

Door Hugo Emmerzael

Het is alsof je naar zo’n hectische prent van Theo van den Boogaard kijkt wanneer het openingsshot van Ava zich voor je ogen voltrekt. Dit filmdebuut van de nog jonge Franse filmmaker Léa Mysius begint op een Frans strand bezaaid met toeristen, zonnebaders en ravottende kinderen. De geuren van zee, zonnebrand en zoute frietjes tussen het zand kun je er gemakkelijk bij bedenken, wat toepasselijk is voor een film die gaat over zintuigelijk verlies. Onze ogen worden in ieder geval getraind. Als in een filmische Waar is Wally? spotten we tussen de strandlakens van vakantiegangers de puberende tiener Ava, een verveeld meisje meegenomen op vakantie door haar alleenstaande moeder.
Op een een ander Frans strand, dat van Cannes waar Ava tijdens het filmfestival in de Semaine de la Critique-competitie draait, vertelt Mysius hoe ze haar bijzondere debuut heeft geschoten. “Ik integreer de lichamen in het beeld. Ik hecht belang aan hoe ze lopen, hoe ze handelen en hoe ze voelen. Ik heb minder behoefte om me te richten op het gezicht. Het hele lichaam is de drager van emoties.” Daarom is het strand met al die lichamen zo’n perfecte locatie voor haar film, waarin Ava haar eigen lichamelijke transformatie zal ondergaan. Door een zeldzame oogziekte staat zij op het punt haar gezichtsvermogen te verliezen.
Mysius bezocht het festival niet alleen voor Ava, maar ook voor de Cannes-openingsfilm Les fantômes d’Ismaël van Arnaud Desplechin aan wiens scenario ze meeschreef. Het verschil tussen die films is gelijk ook het verschil tussen de twee regisseurs. In Les fantômes d’Ismaël voelen de locaties als een nagedachte, als iets dat ook nog geregeld moest worden voordat er gefilmd kon worden. In Ava speelt locatie een doorslaggevende rol. “Desplechin schrijft alleen maar dialoog”, bevestigt Mysius. “Hij geeft geen specificaties, maar die zijn voor mij juist belangrijk. De locaties en beelden bepalen de mensen die erin rondlopen.”

Seksuele transformatie
Het strand is een plek waar iedereen in principe gelijkwaardig is. Iedereen moet wennen aan heet zand en een koude zee. Iedereen is klein vergeleken met de omvangrijke oceaan. Ava denkt hier anders over. Zij koestert haar gezichtsvermogen zolang het nog kan, dus veel genot haalt ze niet uit het banale beeld van stevige, zanderige lichamen die elkaar insmeren met een gulle laag zonnebrandcrème. Daarom laat ze zich maar al te graag afleiden door een gitzwarte hond die tussen de strandlakens rent. Een korte achtervolging brengt Ava oog in oog met de eigenaar: de rebellerende Roma-jongen Juan. Terwijl Ava’s moeder aanpapt met de lokale fastfoodverkoper, ontwikkelt zij een obsessie voor Juan en zijn hond.
Net als in Julia Ducournau’s Raw, de superieure Semaine de la Critique-verrassing van 2016, ondergaat het hoofdpersonage van Ava een seksuele transformatie omdat ze iets verliest. In Raw was dat een principieel vegetarisme, in Ava het gezichtsvermogen. Met die seksuele transformaties muteren beide films ook van coming-of-age-arthousefilm naar genrecinema. Raw wordt seksuele horror met kannibalen op de universiteit, Ava een semi-erotische western aan het strand. Mysius beschrijft hoe die transformatie in de film voelt: “De film verliest zijn verhalende stijl wanneer Ava haar jeugdigheid probeert te verliezen.”

Bonnie en Clyde
Zo begint een groot avontuur waarin Ava zich op het leven van Juan stort. Als een Bonnie en Clyde aan de kust beroven ze strandgangers, vrijen ze en vluchten ze voor de autoriteiten en volwassenen. Hun gedoemde romance brengt ze steeds verder weg van het strand, richting vervallen Romaterritorium. Het is een verschuiving van een bekende vakantieplek vol vreemden, naar een obscuurdere gemeenschap waar een zekere sociale cohesie heerst. “Ik wilde dat Ava ontdekte waar Juan vandaan kwam. Ik wilde me zelf ook meer mengen in de Romagemeenschap, want het zijn prachtige mensen die de ruimte verdienen.”
Zo glipt ook het politieke in deze persoonlijke film: “De manier waarop Ava haar gezichtsvermogen verliest is een metafoor voor wat er in het bijzonder in Frankrijk gebeurt met de opkomst van extreem-rechts. Mensen verliezen elkaar uit het oog.” Ook daarom speelt het merendeel van Ava zich af op het strand waar allerlei lichamen zich verzamelen. Mysius concludeert: “Geen enkel lichaam zou gestigmatiseerd moeten worden omwille van huidskleur, of het nou van een Afrikaan of een Roma is. Ik wil elk lichaam zo heldhaftig maken als het andere. Daarom film ik op het strand. Daar zijn de lichamen naakt. Als je dat van veraf filmt verhoogt dat de intimiteit, omdat het gevoel versterkt wordt dat we allemaal nietige mensen zijn.”