AMERICAN SPLENDOR

American splendor is een stripreeks over het gewone leven. Van het levensverhaal van de stripschrijver is nu een originele, ontroerende film gemaakt.

"Ordinary life is pretty complicated stuff", merkt Harvey Pekar, de echt bestaande hoofdpersoon uit American splendor, in volle ernst op. Wat heet: hij is een stripverhaal begonnen over zichzelf, omdat strips eigenlijk nooit over ‘ordinary life’ gaan, en laat daar de figuren uit zijn omgeving — de zonderlinge collega’s op zijn werk als archiefmedewerker in een ziekenhuis — in optreden. De beroemde groezelige-striptekenaar Robert Crumb bood aan zijn stripverhalen van tekeningen te voorzien. Later schakelt hij ook andere tekenaars in. De niet aflatende reeks wordt, onder de titel American splendor, een groeiend succes.
Harvey Pekar verzet zich geagiteerd tegen simplificatie, in eerst instantie die van zijn eigen persoon. Hij is mislukt maar ook succesvol, aardig, moeilijk, belangstellend, egocentrisch, heeft gezond verstand en is zwaar dwangneurotisch, en intelligent zonder het leven volop te begrijpen. Hij is kortom een stripfiguur (letterlijk) die zich niet tot stripfiguur wil laten reduceren. En daarin ligt het briljante van de vorm van de strips American splendor — steeds door hemzelf geschreven, maar telkens door een ander getekend. Opdat de lezer nooit vergeet dat de echte Harvey ergens in het ongrijpbare midden tussen al die getekende Harvey’s ligt.

Hogedrukogen
De film gaat hier op een prachtige manier nog verder op in. Regisseursduo Shari Springer Berman en Robert Pulcini laat de echte Harvey optreden, de verschillende stripversies en een geacteerde Harvey. Een uitstekend geacteerde Harvey trouwens. Paul Giamatti lijkt zich met zijn verkrampte mondhoeken, bolle hogedrukogen, grommende tanden en ongemakkelijke houding vooral door Crumbs tekeningen te hebben laten inspireren, en het is een genot om te zien hoe hij fysieke tragiek weet aan te brengen — die hese stem die wanhopig probeert dingen duidelijk te maken, de blikken die steeds naast degene scheren met wie hij praat.
Het prachtige van American splendor is dat de film een diep inzicht geeft in de menselijke drang om te simplificeren. Zo ontsteekt Harvey in woede wanneer zijn ‘nerdige’ collega Revenge of the nerds een goede film blijkt te vinden. Wordt hier niet een schaamteloos sprookje neergezet, waarin de kneusjes eigenlijk ook best meekomen, en uiteindelijk winnen? Maar nadat hij de nerd de huid heeft volgescholden realiseert Harvey zich: dit soort simplificaties van de werkelijkheid biedt nu eenmaal troost.
American splendor is levensecht en ontroerend. Maar als je aan het eind van de film nog eens de echte Harvey ziet weet je weer: je kent nog steeds maar het halve verhaal. Al biedt dat, in de vorm van de film American splendor, vast en zeker een goede indruk.

Chris Buur