AE FOND KISS

Ken Loach houdt van liefde tussen de ruïnes. Meestal lopen de gelieven stuk op dat wat groter is dan zijzelf: op politiek en samenleving. Zo niet in Ae fond kiss, de romantische film van Engelands meest strijdbare sociaal realist.

In Ae fond kiss botst de Pakistaande dj Casim in de katholieke school van zijn zusje op de leuke, blonde muzieklerares. Zusje Tahara heeft in de aula net een strijdbare speech gehouden: haar verkondiging dat zij niet alleen Pakistaanse is en moslim van oorsprong, maar dat zij daarnaast ook westers is én supporter van de Glasgow Rangers stuit op gejoel. Na afloop wordt ze uitgescholden door een stelletje Schotse mede-scholieren die Pakistaanse medestanders voor hun club niet zo zien zitten. De woeste Tahara gaat achter ze aan en belandt met haar broer (die weer achter haar aan rent) in het lokaal van de leuke muzieklerares Roisin: Iers, katholiek, ooit getrouwd geweest maar nu ongebonden. Casim en Roisin vallen op elkaar. Alleen, Casim heeft al een Pakistaanse bruid en Roisins katholieke school blijkt fundamentalistischer dan zij dacht. Het wordt een Romeo en Julia-verhaal zonder opsmuk.

Morele chantage
Met de door Tahara gegeven speech in de openingsscène maken Loach en zijn vaste scenarioschrijver Paul Laverty meteen helder wat de conflicten zijn die de relatie tussen Casim en Roisin onder druk zullen zetten. De strijdbare Tahara (een mooie, aanstekelijke bijrol van de debuterende Shabana Bakhsh) brengt al die laagjes identiteit onder woorden, maar daar is niet iedereen tegen opgewassen. Casim en Roisin zelf ook niet altijd. Casim begrijpt iets te goed de achtergrond van zijn patriarchale vader, een Pakistaans oorlogsslachtoffer, om met hem te kunnen breken. En Roisin is juist veel te modern om ook maar iets van Casims gespletenheid te kunnen begrijpen. Zij staat verbijsterd tegenover de emotionele en morele chantage van Casims oudere zus en zijn ouders.
Al even verbijsterd is ze tegenover de Schotse priester die vanwege haar ongehuwd samenwonen weigert een handtekening te zetten ter goedkeuring van haar vaste aanstelling op de katholieke school. De Ierse actrice Eva Birthistle geeft heel mooi gestalte aan de ongedwongenheid van Roisin, die voor het eerst in haar leven tegenover dit soort machinaties komt te staan. Natuurlijk doe je wat je zelf wilt en laat je je niet chanteren door familie of werkgevers, meent Roisin. Even goed sluit je ook geen compromis in het huwelijk. Als de twinkeling weg is, kan je zelf ook maar beter vertrekken. Wanneer Casims oudere zus haar vraagt hoe bestendig haar liefde voor Casim zal zijn — enige volharding is wel gewenst gezien verwoestende relatie —, weigert ze eeuwige trouw te beloven. Het is een compromisloosheid die Roisin bijna ook weer onsympathiek maakt. Maar in die dubbelzinnigheid schuilt de kracht van Loach, die intimiteit en verwijdering tussen de gelieven genuanceerd filmt in plaats ze te offeren aan de hogere romantiek.
Ook in het ongedwongen Ae fond kiss dringt Loach’ politieke programma af en toe wat te opzichtig door de kieren. Wanneer Roisin hoort van haar ontslag bijvoorbeeld, laat ze de klas net ‘Strange fruit’ van Nina Simone horen inclusief dia’s van opgehangen zwarte Amerikanen en het zuiden van de VS. Maar de onopgesmuktheid van Loach’ aanpak schept toch een aansprekende ‘Romeo en Julia’. Met frisse kanttekening, bovendien. Liefde is: alleen maar verbaasd zijn als anderen menen zich in die verhouding te mogen mengen.

Jann Ruyters