Interview Lauge Nielsen, scheidend Pathé-directeur

Hij was 21 jaar lang het rustpunt van een branche in beweging: managing director van Pathé Nederland, Lauge Nielsen. Nu zijn afscheid bij de marktleider nabij is kan hij tevreden terugijken. Maar waar liggen de grenzen van de expansie nu de concurrentie bepaald niet stil zit? En waarom is bij Pathé rij 1 toch achterin?

Door Mark van den Tempel

"Zeg maar Lauge hoor." Iedereen noemt de scheidend Pathé-directeur bij diens voornaam, maar als je hem ontmoet, ligt tutoyeren niet meteen voor de hand. Beschaafd en innemend is Lauge Nielsen, een gentleman in een bedrijfstak waar traditiegetrouw ook veel cowboys actief waren. Maar de bioscoopbranche is flink veranderd, wat gelijk de belangrijkste reden is waarom Nielsen zo lang aanbleef bij marktleider Pathé. "Ik dacht eerst nog:  vijf, zes jaar, dan is het tijd om iets anders te doen. Maar er is al die tijd zoveel gebeurd! Vernieuwing, verandering, het is nooit saai geweest."
Stemmen mag hij niet, als Deen in Nederland, maar hij kent van alle partijen de standpunten. Na 38 jaar is Lauge Nielsen misschien wel meer Hollander dan Deen. Zijn eerste filmactiviteiten hier waren in dienst van het internationale videolabel Vestron. Het was precies het moment dat de grootste bioscoopeigenaar van de Randstad, MGM Cinemas, financieel in de problemen kwam. Nielsen: "In die tijd had ik nauw contact met filmstudio’s Warner Bros. en Morgan Creek die hier bioscopen wilden bouwen. Ze hadden iemand nodig om die voor hen te beheren. Uiteindelijk heeft Pathé alles overgenomen en heb ik hier vervolgens twintig jaar gezeten."

Expansiedrift
Het Nederlandse bioscopenpark verkeerde midden jaren negentig in deplorabele staat: uitgewoonde zalen, ondermaatse bezoekcijfers. Het was onder Lauge Nielsen dat Pathé een grote expansiedrift ontwikkelde. "Eerlijk is eerlijk, MGM had ook al nieuwbouwplannen, zoals het Schouwburgplein. Over Arena werd gediscussieerd, maar er was te weinig geld bij MGM om het te kunnen doen. En Pathé had een goede naam en een solide backing. Toen was het: bouwen, bouwen, bouwen."
Rotterdam kreeg in 1996 met Schouwburgplein een multiplex dat ook van groot belang werd voor het International Film Festival Rotterdam. Later kwam daar De Kuip bij, met 1,6 miljoen bezoekers nog steeds de grootste publiekstrekker van het concern. Amsterdam kreeg ook twee nieuwe multiplexen en monument City aan het Leidseplein werd grondig verbouwd. Bioscopen in Helmond, Tilburg en Maastricht versterkten de positie van het bedrijf buiten de Randstad, en met IMAX-zalen in zes theaters ging Pathé mee met de ontwikkeling van een groter scherm en hogere filmresolutie.
Nielsen wilde rust brengen in een concern dat jaren van onzekerheid had gekend. "Al op mijn eerste dag had ik een gesprek met de ondernemingsraad. Die hadden net afscheid genomen van directeur Wim van Wouw. ’s Ochtends hoorde ze dat hij weg zou gaan, en een paar uur later zat ik er al! Daar kwamen natuurlijk gevoelens bij los en dat maakte mijn start niet makkelijker. Maar iedereen heeft mij positief ontvangen." Nielsen startte in 1997 een reorganisatie die uniformiteit bracht in de bedrijfsvoering van de theaters.

Open kaart
Lauge Nielsen is altijd van het harmoniemodel geweest. Wat heeft hem dat in die twintig jaar opgeleverd? "Ik vind veel. Ik heb met iedereen goede relaties, maar je moet ook eerlijk zijn. Distributeurs moeten er zeker van zijn dat zij de juiste afrekening krijgen. En dus kunnen ze via de Maccsbox (het online overzicht van bioscooprecettes, MvdT) meekijken. Je kunt daar alles zien, want we willen met open kaarten spelen. Maar dan verwachten we dat zij dat ook doen. Ik denk ook dat andere partijen als Kinepolis en Vue dezelfde belangen hebben. Zij willen ook dat alles goed loopt." Wel vindt hij het jammer dat door de eisen van de mededingingsautoriteit landelijk overleg nu tot een minimum is teruggebracht.
De komst van de twee grote buitenlandse bioscoopconcerns naar Nederland heeft natuurlijk de markt in beweging gebracht. Het Britse Vue kocht in 2015 JT, het Belgische Kinepolis nam Wolff (2014) en Utopolis (2015) over. Sindsdien speuren de grote drie de markt af naar plekken waar bijgebouwd kan worden. Nielsen denkt dat de bovengrens nog niet bereikt is. "Het grootste probleem in Nederland is: je hebt nog steeds 45 procent van het bioscoopbezoek op plekken waar geen moderne bioscopen zijn. Als je dat publiek zou kunnen bereiken zou je een markt van veertig miljoen bezoekers per jaar kunnen hebben. Dat bereik je alleen met vernieuwing."
Leeuwarden is zo’n plek. Pathé wil graag grootschalige nieuwbouw om de regio te kunnen bedienen, maar de huidige exploitant van Tivoli en Cinema denkt dat dit zijn business om zeep zal helpen. Is die angst niet gegrond? "Ik begrijp hun zorgen, maar de gemeente heeft ons benaderd omdat ze met de lokale onderneming geen stappen konden zetten. En met het oog op cultuurhoofdstad 2018 moet je een stuk vernieuwing hebben. Het huidige aantal bezoekers is kleinschalig, en dat is geen verwijt aan hoe zij opereren.  Maar een nieuwe bioscoop geeft een heel andere uitstraling. Het betekent dat mensen die nu helemaal niet gaan, toch even willen zien wat het is. Die mensen moet je wakker maken."

Topman
Nielsen heeft een punt. In Zwolle heeft Pathé een schitterende nieuwe bioscoop neergezet, ter vervanging van het te krappe De Kroon. Binnen een maand had de nieuwbouw 100.000 bezoekers getrokken. De snelle oplevering van Zwolle komt mede op het conto van Gerben Kuipers, de directeur van CineMec die in 2014 zijn bedrijf aan Pathé verkocht. Kuipers trad twee jaar later toe tot de directie en bracht een hoop nieuwe ideeën mee. "Gerben had de bouwplannen van CineMec Utrecht met zijn architecten in een computermodel gezet. Daar waren wij wel van onder de indruk. Het betekent dat je een bouwtijd van twee jaar terugbrengt tot één omdat iedereen altijd de laatste tekeningen heeft."
In Arnhem, Maastricht en Zwolle kon Pathé de nieuwe werkwijze met succes toepassen. Waarom is Kuipers dan niet gelijk tot nieuwe topman gebombardeerd? "Wij geven Gerben uitdagingen door te zeggen: new business, zoek het maar uit. Maar manager spelen zit niet zo in hem. Gerben is een ouderwetse bioscoopman, nog uit de tijd van inleidingen voor films. We moeten hem echt over de streep trekken om te begrijpen dat je toch ook popcorn moet verkopen!"

Dolby
De grote drie zijn nadrukkelijk op zoek naar hun eigen businessmodel. Vue zet sterk in op techniek, met onder meer de introductie van de hoogwaardige Dolby Vision-zalen. Kinepolis heeft in Utrecht een slimme cross-over met het congrescentrum Jaarbeurs ontwikkeld. En Pathé? Wie nieuwe theaters als Haarlem, Arnhem en Zwolle bezoekt, ziet dat het concern de beleving steeds meer centraal zet. Zakelijke kleuren hebben plaats gemaakt voor een zacht palet. Het aanbod concessions wordt steeds breder en event-voorstellingen als opera en ballet hebben hun eigen foyers gekregen. "Je moet sfeer creëren. Als je een kwartier moet wachten op je vriend of vriendin dan moet dat op een leuke plek gebeuren."
Pathé gaat ook mee in de trend van laserprojectie en Atmos-geluid maar het is voor Lauge Nielsen niet zaligmakend. "Techniek is belangrijk, natuurlijk. Maar het maakt uiteindelijk niet zoveel uit. Stereo was fantastisch, surround was beter en Dolby Atmos is nog beter, maar je begint op een punt te komen waarop de verschillen langzamerhand heel klein zijn. Net als de discussie over high frame rate: 120 beelden per seconde, nog scherper! Ja, maar beleef je de film ook anders? Als je meeleeft met de personages dan maakt het minder uit of het superscherp is. Het is dan het verhaal dat telt. De mensen komen voor de inhoud en die moet je op een goede manier leveren."

Merkwaardig
We hebben het over de onverwachte successen als Amélie, Intouchables en recent Perfetti Sconosciuti en de Recep Ivedik-films die aantonen dat hits niet automatisch uit Hollywood komen en lang niet altijd te voorspellen zijn. "Je moet soms geluk hebben, maar in onze branche gaat het er ook om dat je flexibel bent. We zijn blij dat we de afspraken met de distributeurs nu hebben nageleefd en daarom bij de meeste niet meer de Virtual Print Fee vragen [een extra bijdrage van distributeurs aan vertoners, MvdT]. Je krijgt een film van een distributeur maar tegelijk krijg je allerlei eisen. Dan zit je vast aan een blok voorstellingen, inflexibel. Fouten moet je die juist snel kunnen corrigeren."
Daar komt ook die ogenschijnlijk merkwaardige zaalindeling vandaan: rij 1 is bij Pathé niet vooraan maar achteraan. "Dat deden we omdat we soms op het laatste moment van zaal moesten wisselen wanneer een film populairder bleek dan verwacht. Dan wil je hem meteen in een grotere zaal draaien, maar je hebt al kaarten verkocht. En die verkoop je vooral op de achterste, betere rijen. Dus met rij 1 achterin kun je de mensen dezelfde goede plaats geven in een grotere zaal." Hij moet grinniken om de inventiviteit.

Je krijgt de indruk dat Lauge Nielsen nog best had willen aanblijven, zo leuk vindt hij zijn werk. Verdwijnen doet hij ook niet. "Ik stop als directeur van Pathé maar ik blijf in de holding als adviseur. Niet achter de schermen, maar op afstand ben ik beschikbaar. Ik zal niet over de schouder van Dertje [Meijer, voormalig CEO van het Amsterdams Havenbedrijf, MvdT] kijken. Je moet geen twee kapiteins op een schip hebben. Maar ik doe het al zo lang, dan blijf je geïnteresseerd."
Het lijkt ook nuttig om Nielsen in de buurt te houden, met al zijn parate kennis. Zoals deze: "Rotterdam is altijd heel vroeg wakker, we starten om negen uur al in De Kuip. Maar Den Haag is voor twaalven niet naar de film te slaan. Je moet per plek weten wat je moet doen. Maar dat maakt het werk zo leuk." En in tegenstelling tot veel doemscenario"s gelooft Lauge Nielsen niet dat Netflix de branche zal opblazen. "Onzin, de beleving in de bioscoop is toch anders. Het is alleen een uitdaging voor ons allemaal om te zorgen dat het echt een plezier blijft om naar de film te gaan."