Focus: Mens en robot

Nemen robots de macht over? Afgezaagde vraag? Wacht maar tot het zover is! Eye presenteert met The Man Machine een programma over de filmische verbeelding van onze angsten en verlangens bij het woord robot.

Wie beweert dat de filmwereld altijd achter de maatschappelijke ontwikkelingen aanhuppelt, kent vast de filmgeschiedenis niet van robots, denkende machines, mensautomaten en andere apparaten met menselijke eigenschappen. Filmmakers waren er al vroeg bij om de menselijke angst te verbeelden dat robots de macht zouden grijpen. Het leverde al in 1927 het futuristische meesterwerk Metropolis van Fritz Lang op, waarin een boosaardige autoriteit een vrouw die opkomt voor slavenarbeiders gevangen zet en vervangt door een robotkopie van haar. De robot zet de slavenarbeiders, die niet door hebben dat hun steun en toeverlaat door een perfect gelijkende robot is vervangen, tegen elkaar op. Best een ingewikkelde plot, maar uit de film spreekt duidelijk de angst dat robotten de macht overnemen.

Metropolis is maar één van de films die te zien zijn in The Man Machine, het uitvoerige programma in Eye dat de fusie van mens en machine en de rol van high tech en big data in films onderzoekt. Een kleine greep uit het filmprogramma: THX 1138 (George Lucas, 1971), Edward Scissorhands (Tim Burton, 1990), Ex Machina (Alex Garland, 2014), Frankenstein (James Whale, 1934), Her (Spike Jonze, 2013) en Tetsuo (Shin’ya Tsukamoto,1989).

Wat vertellen deze films? Hoe geloofwaardig zijn ze? En waarom zijn de meeste dystopisch? Waarom geloven filmmakers niet in de mogelijkheid dat robots ook een bijdrage kunnen leveren aan een betere wereld? Deze en andere kwesties zullen uitvoerig aan bod komen in The Man Machine, dat niet alleen bestaat uit filmvertoningen, maar ook uit een uitgebreid randprogramma met sprekers, performers en, hoe kan het anders, robots. Ook zijn er talkshows, lezingen en performances.

Het volledige gastenpeloton telt bijna twintig namen: filmonderzoeker Julian Ross, interaction designer Pawel Pokutycki, Dirk de zwervende robot, musici van Okapi, kunstenaar Ellen van den Assem, Amerikaspecialist Frank Mehring, mediawetenschapper Dan Hassler-Forest, documentairemaker Tessa Boerman, filosoof Hans Schnitzler, journalist en host van Cinema Stadsleven Tracy Metz, kenner van de Japanse cinema Tom Mes, kunstenaar Floris Kaayk, Maarten Lamers en Peter van der Putten van het Leiden Institute for Advanced Computer Science, kunstenaar Lisette Ros, muzikant Colin Benders, componisten van Sonic Acts, mediadeskundige Amir Vudka, art scientist Joost Rekveld en kunstenaar Ryoji Ikeda.

Misschien verstandig om jezelf na alle films en sprekers over robots even flink in de arm te knijpen. Gewoon als een check.

The Man Machine, 18 oktober t/m 13 november, Eye Amsterdam. Meer info op de site van Eye.