Ice and The Sky
Frankrijk, 2015 | Luc JacquetGlacioloog Claude Lorius kijkt terug in de tijd in Ice and the Sky, een documentaire over zijn baanbrekend onderzoek op Antarctica. En doet een oproep.
Hoe komt het toch dat we weten dat het klimaat sneller dan ooit verandert maar we niet tot actie kunnen overgaan? Die verlamming blijkt menselijk, betogen boeken als George Marshalls Don't Even Think About It. Onder invloed van rampscenario's zijn we ons angstig en schuldig gaan voelen. En wie zich bedreigd voelt, is geneigd om het probleem te ontkennen, in defaitisme te vervallen of de woede op de boodschapper te richten. Als je bang bent, word je minder vindingrijk en wil je vasthouden aan de status quo. Klimaatactivisten die via helse toekomstbeelden op de urgentie van het probleem hameren, sorteren onbedoeld een averechts effect.
De 82-jarige Franse glacioloog Claude Lorius, die centraal staat in de documentaire Ice and the Sky, wijst op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en wil ze zo tot actie aanzetten. "Nu je weet dat het klimaat verandert: wat ga je eraan doen?" vraagt hij. Helaas is het zonder concrete handreikingen onwaarschijnlijk dat Lorius de kijker in beweging krijgt. Misschien zou het helpen als we de relatie tussen mens en natuur anders benaderen. Nu zien we de mens vooral als bedreiging. Zelden voelen we ons onderdeel van de natuur. Misschien kan de nieuwe natuurbeweging Next Nature Network daar verandering in brengen. Die wil weg van het romantische beeld van een paradijselijke natuur die beter was voordat de mens verscheen. De mens is onderdeel van de natuur. Evolutie gaat door en de natuur verandert mee. Next Nature Network wil technologie juist inzetten voor een natuurlijker wereld.
Claude Lorius is als glacioloog bij uitstek iemand die de mens op een grotere tijdschaal plaatst. In 1956 vertrok hij op zijn eerste expeditie naar Antarctica en werd daarna bekend om zijn baanbrekende bewijs voor de relatie tussen broeikasgassen en de gemiddelde temperatuur op aarde. Door als eerste allerlei ijslagen aan te boren, ging Lorius letterlijk terug in de tijd. De stokoude luchtbellen in het ijs bevatten lichte waterstof (bij koud weer) of juist zware waterstof (bij warm weer), waardoor Lorius exact kon afleiden welke temperatuur heerste op de dag dat de sneeuw viel. Op archiefbeelden is te zien hoe emotioneel hij is wanneer de eerste luchtbel naar boven wordt gehaald. Lorius is regelmatig teruggekeerd naar zijn geliefde Antarctica. Op schitterende oude filmbeelden, scherp en kleurig, zien we de wetenschapper en z'n collega's in de extreme koude werken — 'De witte oorlog in het zuiden' zoals poolreiziger Shackleton het al noemde in zijn reisverslag Mijn Zuidpooltocht. Lorius denkt dat de mens op zijn best is als hij met tegenspoed wordt geconfronteerd. Laten we hopen dat hij gelijk heeft.
Mariska Graveland
