Regression
Spanje/Canada/Verenigde Staten, 2015 | Alejandro AmenábarAlejandro Amenábar maakte met Regression een commentaar op 'true events'-films, die achteraf intelligenter blijkt dan je tijdens het kijken vermoedt.
'Inspired by true events', staat er in de openingstitels van Regression. Net vaag genoeg om te voorkomen dat het een volle leugen wordt, maar u zult de hoofdpersonages vergeefs in de werkelijkheid zoeken. Rechercheur Bruce Kenner (Ethan Hawke) heeft nooit bestaan, en dus ook geen satanistische rituelen onderzocht in het Massachusetts van de vroege jaren negentig. Noch het tienermeisje Angela Gray (Emma Watson, acht jaar te oud voor haar personage), die de zaak in gang zet als zij zich meldt als slachtoffer van misbruik. En ook professor Kenneth Raines (David Thewlis) niet, die Kenner helpt bij zijn onderzoek door via regressietherapie verdrukte herinneringen boven te halen bij het slachtoffer en diverse verdachten: eerst haar vader, dan ook zijn vermeende handlangers.
En toch zit de film dichter op de realiteit dan de vele eerdere horrorfilms die wél zulke 'true events' als basis namen, maar daar pure fantasy-scenario's van stoofden. Films als The Exorcism of Emily Rose en The Conjuring, waar Alejandro Amenábar met Regression commentaar op lijkt te willen geven. Om daar echt iets over te kunnen zeggen, moet ik een van de ongeschreven regels van de filmkritiek aan mijn laars lappen: ik moet het einde prijsgeven. Dat hoor je niet te doen, en al helemaal niet bij een film als Regression die voor een groot deel leunt op de onthulling in het laatste halfuur. Dus voor wie de film onbezoedeld in wil gaan, zeg ik alleen dat wat in de eerste 75 minuten vaak saai en ouderwets aanvoelt, voor een deel wordt goedgemaakt door die twist aan het slot, en de ideeën die daar aan vast zitten. Stop dan hier met lezen.
De 'true events' waar Amenábar (The Others, Abre los ojos, Tesis) zich door liet 'inspireren' waren een reeks verhalen rond satanisten die de Amerikaanse (pulp)media in de vroege jaren negentig in hun greep hielden. Verhalen over inwijdingsrituelen waarbij onder meer baby's zouden worden vermoord. Het realisme van Regression zit hem erin dat, net als bij die echte zaken, het hele verhaal gebakken lucht blijkt. Angela leidde iedereen om de tuin, Kenner loopt zijn eigen waanbeelden achterna, en de regressietherapie van Raines blijkt vooral ideeën in de hoofden van zijn verdachten en getuigen te planten, in plaats van verdrukte herinneringen boven te halen.
Zo vervormt Amenábar zijn dertien-in-een-dozijn, wat ouderwets aanvoelende horrorfilm naar een commentaar op precies dat soort films, en op waarom wij naar dat soort films willen kijken. Die disclaimer waar de film mee opent, wordt een spiegel voor de sensatiezucht van de kijker zelf. Dat is een interessante stap, die het frustrerende eerste uur van de film weliswaar niet helemaal goedmaakt, maar daar in ieder geval iets slims mee doet.
Joost Broeren
